Phóng to

Gặp tại Hà Nội, ông Arafat ký tặng ảnh cho phiên dịch viên Nguyễn Quang Khai

TT - Đại sứ VN tại Iraq Nguyễn Quang Khai là người có nhiều dịp gần gũi với Tổng thống Arafat. Ông đã đảm nhiệm công việc phiên dịch tại các cuộc tiếp xúc giữa các đoàn cao cấp của VN với Arafat từ năm 1978. Ông chia sẻ với Tuổi Trẻ cảm nghĩ của mình về nhà lãnh đạo Ả Rập kiên cường này.

Lần đầu tiên tôi được diện kiến ông Arafat là vào năm 1978 khi đang làm công tác phiên dịch tại Đại sứ quán VN ở Iraq. Một thanh niên trẻ, mới 27 tuổi có cơ hội gặp gỡ một nhà đấu tranh vì độc lập dân tộc nổi tiếng quả là điều vinh dự. Tôi không bỏ lỡ cơ hội chụp ảnh với ông.Vài năm sau, ông Arafat tới thăm VN, tôi lại được cử đi phiên dịch. Tôi không chắc ông Arafat còn nhớ tới mình. “Ông có nhớ tôi không?” - tôi hỏi. “Nhớ chứ, tôi đã gặp anh tại Iraq” - ông Arafat trả lời rồi nhanh tay ký tặng vào tấm ảnh tôi chụp cùng ông ở Iraq nhiều năm trước.

Sau này, trải qua hơn 10 lần đi phiên dịch cho các cuộc gặp gỡ chính thức giữa lãnh đạo VN và ông Arafat, tôi luôn chứng kiến ông Arafat quan tâm tới những người xung quanh, từ lái xe tới người phục vụ, người bảo vệ.

Ông thường hỏi han tôi dịch có mệt không, nghỉ ngơi như thế nào mỗi khi thấy tôi tỏ vẻ mệt mỏi vì công việc. Anh em chúng tôi thường nhận xét ông là người rất “tâm lý”.Ông là một người Ả Rập thực thụ. Ông luôn xuất hiện trước công chúng với một hình ảnh không đổi: bộ quân phục màu xanh ôliu, khăn choàng cufi quấn quanh đầu và một khẩu súng lục bên hông.

Thế nhưng đằng sau vẻ ngoài giản dị ấy là cả một sự thông tuệ, tinh tế và cả tính dí dỏm. Mọi người hẳn nhớ câu nói nổi tiếng của ông tại Liên Hiệp Quốc. “Với những nhành ôliu tượng trưng cho hòa bình, và khẩu súng tượng trưng cho cuộc đấu tranh giành tự do, xin đừng để những nhành ôliu rời khỏi tay tôi”.

Câu tuyên ngôn về khát vọng hòa bình cháy bỏng của ông. Ông đã từng ví von “tiến trình hòa bình ở Trung Đông như một phương trình mà Palestine là một ẩn số”. Một lần trước khi ông kết hôn cùng bà Suha Tawi, khi đi cùng ông trên ôtô, tôi vui miệng hỏi vì sao ông chưa lấy vợ. “Tôi đã kết hôn với Palestine”, ông trả lời.Ông Arafat có tình cảm đặc biệt với VN, đặc biệt ngưỡng mộ cuộc đấu tranh giành độc lập của VN. Ông vô cùng tiếc nuối vì chỉ có thể đến thăm VN lần đầu vào năm 1970, không được gặp Bác Hồ.

Ông cho biết khi Bác Hồ qua đời, rất nhiều người dân Palestine đã khóc và để tang. Khi đến thăm VN, ông nói với các phóng viên: “Tôi vẫn chưa có tổ quốc. VN là tổ quốc của tôi”. Chín lần ông Arafat tới thăm chính thức VN, nếu phải lưu lại, ông thường chọn nghỉ ở nhà khách Bộ Ngoại giao chứ không ở khách sạn. Tôi được biết những chuyến công cán nước ngoài của ông đều do ông tự bỏ tiền chứ không dùng tiền công quĩ.

Có thể vì vậy mà những chuyến đi thăm của ông thường rất ngắn, có lần chỉ kéo dài vài giờ và tiến hành hội đàm ngay tại sân bay. Từ năm 2002, khi chính quyền Palestine định cư hẳn ở Ramallah, ông Arafat ít đi công tác nước ngoài. Ông nói ông đã có một mảnh đất trú thân để vấn vương.Có nhiều điều mọi người ít biết về ông Arafat. Ông ngủ rất ít, mỗi ngày chỉ 3 - 4 tiếng, còn lại là làm việc không mệt mỏi. “Tôi chưa thể ngủ ngon khi nhân dân Palestine chưa có tổ quốc”, ông tâm sự. Mặc dù là tổng thống nhưng ông Arafat ít coi trọng những nghi thức lễ tân ngoại giao. Mỗi lần ông thăm VN, tôi thường được ông tín nhiệm gợi ý đi dịch cho đoàn. Tôi đã phiên dịch cho ông từ khi còn là nhân viên phiên dịch cho đến khi trở thành đại sứ. Mỗi lần gặp gỡ, ông gọi tôi là “người anh em”, “anh Khai” rất thân tình.Ông ra đi khi ước nguyện về một nhà nước Palestine độc lập chưa được thực hiện, khi khát vọng có một tổ quốc của 3 triệu người dân Palestine vẫn chỉ là khát vọng. Ông là người khởi tạo ra tiến trình hòa bình ở Trung Đông, một nhà kiến tạo hòa bình nhưng số phận đã không cho ông nhìn thấy nỗ lực của mình mang tới những kết cục tốt đẹp.

Điều này càng làm tôi xúc động hơn, tiếc nuối hơn khi nhận tin ông qua đời. Tôi sẽ không còn có dịp được ông gọi là “người anh em” nữa.

Phóng to Bà Suha Arafat và con gái Zahra trong lễ tang ông Yasser Arafat tại Cairo, Ai Cập Nhân vật được nhiều sự chú ý nhất trong lễ tang ông Arafat không phải là các nguyên thủ mà là con gái ông, bé Zahwa, 9 tuổi. Bình luận viên của truyền hình Ai Cập, đài duy nhất truyền hình sự kiện này, đã nói qua micro: "Xin đừng khóc, hỡi bé Zahwa. Thân phụ bé không bao giờ khóc cả. Thân phụ bé là một con người kiên nhẫn và chịu đựng. Đừng khóc nữa, bé Zahwa. Mọi trẻ em Ả Rập chia sẻ sự hãnh diện và chân giá trị của bé". Tên Zahwa có nghĩa là "hãnh diện", và cũng là tên thân mẫu của ông Arafat.