Phóng to

Những chiếc xe dầu được cải tiến thành xe than thường là loại xe quá đát, máy cũ kỹ, có cửa lên xuống ở phía sau thùng xe. Kỷ lục chạy chậm của xe than có thể đưa vào Guinness, đi từ Phan Thiết vào thành phố Hồ Chí Minh (khoảng 200km) chạy từ 6 giờ sáng có khi đến 6 giờ chiều mới đến (do xe thường hư hỏng dọc đường phải sửa).

Nếu bạn đi công tác trúng chiếc xe độ "than" thì càng thú vị hơn. Xe "than" là loại xe nhỏ 12 chỗ ngồi, nhưng tài xế tranh thủ có khi nhét lên 20 người, ngồi rất chật chội và nóng như vào hầm than. Trên đường vạn dặm, bạn sẽ được nhìn thấy người lơ xe biểu diễn những động tác rất vui và lạ mắt: Cứ khoảng 15 đến 30 phút, lơ xe phải dùng thanh sắt dài thọc sâu vào nồi than treo phía sau xe khoáy liên tục để than cháy đều thì xe mới chạy bình thường.

Còn khi xe leo dốc, lơ xe thường nhảy xuống rất nhanh và chạy theo xe, cầm cục kê bằng gỗ khá to để chặn xe lại (không thì xe sẽ tuột dốc ngược lại), vì chạy bằng than nên khi lên dốc xe không có trớn… Đi xe than gặp lúc trời mưa to có khi được nghỉ giải lao giữa đường. Nước mưa tạt vào nồi than sẽ làm than tắt và xe sẽ dừng… nên lơ xe thường thủ sẵn tấm bạt nilông hay chiếc áo mưa. Xe than không tồn tại lâu dài, nhưng đã giải quyết một phần nhu cầu cho việc đi lại của người dân quê tôi trong những năm tháng xa xưa….

PHẠM TRẦN (Phan Thiết)