Di tích sắp... trôi sông “Chúng tôi không chịu trách nhiệm”

Tại đây, đoàn kiểm tra nhận định việc khai thác trái phép cát lòng sông Cầu đoạn qua xã Tam Đa đang có nguy cơ ảnh hưởng đến tính bền vững của di tích là có thật (xem Tuổi Trẻ ngày 29, 30-6 và 1-7). Nếu ngay lúc này không kiên quyết ngăn chặn triệt để nạn khai thác trái phép thì nguy cơ đó sẽ trở nên đáng báo động hơn rất nhiều.

Có mặt tại thời điểm đoàn đang kiểm tra thực địa di tích, chúng tôi nhận thấy mực nước sông Cầu đã tiếp giáp với khu vực bảo vệ di tích, cụ thể là dãy tre chắn sóng. Theo nhiều người dân, cách đây mấy năm mực nước sông Cầu cách khá xa so với dãy tre chắn sóng, chắn bồi lở đất. Nay do khai thác cát trái phép với tốc độ chóng mặt nên mực nước đã áp sát dãy tre, và mấy tháng trước có vài bụi tre chắn sóng ở gần mặt trước Tam Quan di tích đã bị sạt lở. Nếu không có biện pháp bảo vệ dãy tre chắn sóng, có khả năng đất đền sẽ bị sạt lở.

Qua quan sát thực tế cũng như đối chiếu với bản đồ khoanh vùng bảo vệ di tích được lập năm 1988 cho thấy mặt bằng tổng thể của di tích đền Phấn Động vẫn đang được giữ nguyên hiện trạng như lúc lập hồ sơ xếp hạng di tích lịch sử quốc gia. Chỉ có điều hiện nay mực nước đã tiếp giáp với khu vực bảo vệ II của di tích (khu vực có hạng mục Tam Quan, sân vườn...). Đây là điều đáng quan ngại, vì nếu không giữ được khu vực bảo vệ II của di tích thì khu vực nội từ đền sẽ bị đe dọa trực tiếp.

Theo phản ảnh của các cụ trong tiểu ban quản lý di tích đền Phấn Động với đoàn kiểm tra, nạn khai thác cát trái phép đoạn qua xã Tam Đa (trong đó có khu vực trước đền Phấn Động) đã diễn ra từ năm 2004 và rầm rộ nhất vào giữa năm ngoái đến nay. Nhưng “chính quyền xã, huyện phản ứng khá yếu trước nạn khai thác cát trái phép nơi đây” - ông Trần Thọ Lan, trưởng tiểu ban quản lý di tích đền Phấn Động, nói.

Cuối buổi chiều cùng ngày, làm việc với lãnh đạo Sở VH-TT&DL Bắc Ninh, thanh tra bộ đề nghị sở cần chỉ đạo các phòng, ban chuyên môn thường xuyên kiểm tra, giám sát việc bảo vệ và phát huy giá trị di tích đền Phấn Động và đền Miễu. Nếu thấy cần thiết thì tiến hành khảo sát, đánh giá nguy cơ có thể ảnh hưởng đến di tích.

Theo đó, cùng với các ngành, các cấp có biện pháp ngăn chặn việc khai thác cát trái phép tại khu vực này. Ông Nguyễn Đương Bắc - phó giám đốc sở - cho biết tới đây sở sẽ có văn bản tham mưu với UBND tỉnh về việc có biện pháp mạnh để ngăn chặn nạn khai thác cát trái phép nơi đây.

Cũng trong buổi làm việc này, ông Bắc chuyển cho thanh tra bộ quyết định “Quy định trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị để xảy ra tình trạng khai thác, tập kết, vận chuyển cát, sỏi lòng sông, đun đốt gạch thủ công trái phép trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh”, do UBND tỉnh Bắc Ninh ban hành ngày 2-6-2009. Khoản 1 điều 7 của quyết định này nêu rõ: “Chủ tịch UBND cấp huyện có trách nhiệm ký cam kết với chủ tịch UBND tỉnh không để xảy ra các hoạt động khai thác, tập kết, vận chuyển cát, sỏi lòng sông; đun đốt gạch ngói thủ công trái phép trên địa bàn huyện”.