Bà Winnie Madikizela trong một sự kiện ở Nam Phi năm 2017 - Ảnh: REUTERS

Bà Madikizela qua đời tại một bệnh viện ở thành phố Johannesburg (Nam Phi) sau thời gian dài điều trị. Bệnh tật khiến bệnh viện trở thành nhà của bà bắt đầu từ đầu năm nay, người phát ngôn của gia đình Victor Dlamini cho biết.

"Bà đã chiến đấu dũng cảm chống lại chế độ phân biệt chủng tộc và cống hiến cả cuộc đời mình vì sự tự do của đất nước", hãng tin Reuters dẫn lời ông Dlamini.

Năm 1957, tại một trạm xe buýt ở Soweto, cô gái 22 tuổi Madikizela lần đầu gặp Nelson Mandela. Họ cưới nhau và có hai người con chỉ một năm sau đó. Nhưng hạnh phúc nhanh chóng không trọn vẹn khi ông Mandela bị bắt giữ năm 1963 vì chống lại chế độ apartheid thượng tôn người da trắng ở Nam Phi.

Theo hãng tin Reuters, trong suốt 27 năm ông Mandela bị giam giữ, bà Madikizela-Mandela cũng đã bị bắt giam nhiều lần vì tham gia chống lại chế độ apartheid và vận động thả ông Mandela cả trong lẫn ngoài nước.

"Bà ấy vẫn nhớ về người chồng Nelson Mandela đang bị giam ở đảo Robben trong suốt những năm đó, gương mặt của bà trở thành một trong những hình ảnh tiêu biểu của cuộc đấu tranh cho công lý ở Nam Phi", tuyên bố của gia đình Madikizela khẳng định.

Hình ảnh ông Mandela nắm tay vợ bước ra khỏi nhà tù Victor Vester ở Cape Town ngày 11-2-1990 đã được cả thế giới nhìn thấy. Với người vợ Madikizela, đó là khoảnh khắc đáng nhớ, là trái ngọt sau hàng chục năm kiên định tìm kiếm tự do cho chồng dù mọi thứ đôi lúc gần như vô vọng.

Nelson Mandela và bà Winnie vào thời điểm ông được trả tự do khỏi nhà tù ở Paarl, ngày 11-2-1990 - Ảnh: REUTERS

Mọi thứ nhanh chóng tệ đi chỉ 2 năm sau khi ông Mandela ra tù. Năm 1991 bà Madikizela bị buộc tội bắt cóc và giết chết Stompie Moeketsi, một thiếu niên 14 tuổi. Năm 1995, bà Madikizela bị sa thải khỏi chính phủ của chồng với cáo buộc tham nhũng. 

Chỉ một năm sau đó, cuộc hôn nhân của họ chấm dứt, đường ai nấy đi sau những cuộc cãi vả và bằng chứng cho thấy bà Madikizela đã đi quá giới hạn với một vệ sĩ trẻ tuổi.

"Cô ấy đã chịu đựng sự bức hại của chính phủ bằng sự quả cảm và không bao giờ do dự trong cuộc đấu tranh vì tự do. Sự kiên định của cô ấy càng khiến tôi thêm tôn trọng và yêu cô ấy", Nelson Mandela, một năm sau ngày nói câu này, năm 1992, đau khổ tuyên bố cả hai đã li thân. 

Bà Winnie Madikizela-Mandela (phải) cùng cô con gái Zindzi trong buổi cầu nguyện cho Nelson Mandela khi ấy đang đau bệnh tại nhà thờ ở TP Johannesburg ngày 5-7-2013 - Ảnh: REUTERS

Bốn năm sau, tòa nhận đơn li hôn của ông Mandela. Người đàn ông tóc đã hai màu sau này thừa nhận ngày ông bước ra khỏi ngục tù, ông biết người phụ nữ gọi ông là "anh yêu" đã hoàn toàn thay đổi. 

"Tôi cô đơn trong suốt thời gian chung sống với cô ấy", báo Washington Post dẫn lại lời cố lãnh đạo Nam Phi. 

Tòa chấp nhận li hôn bất chấp sự phản đối của bà Madikizela.