Phóng to

phim Solaris dựng từ tiểu thuyết cùng tên của Stanilaw Lem

TTCN - Trên bản đồ văn học thế giới, Ba Lan là một cường quốc về thể loại truyện khoa học viễn tưởng (science-fiction) và truyện huyễn tưởng (fantasy). Đất nước này đã sản sinh ra nhiều nhà văn xuất sắc, có thể so sánh với các đồng nghiệp nổi tiếng của họ tại Anh và Mỹ - hai quốc gia được coi là hàng đầu về truyện viễn tưởng và huyễn tưởng.

Stanilaw Lem và Janusz A. Zajdel là hai đại biểu lớn của Ba Lan trong lĩnh vực truyện khoa học viễn tưởng và truyện huyễn tưởng. Họ đã tạo nguồn cảm hứng cho các hậu duệ tài năng như Andrzej Sapkowski, Feliks W.Kres, Andrzej Ziemianski, Eugeniusz Debski, Jacek Dukaj, Andrzej Pilipiuk và Maja Lidia Kossakowska.

Tất cả những tên tuổi vừa nêu viết với nhiều phong cách khác nhau, những kỹ thuật diễn đạt khác nhau và với những sự hấp dẫn khác nhau. Riêng Stanilaw Lem có lẽ là tác giả viết truyện khoa học viễn tưởng không bằng tiếng Anh xuất sắc nhất cuối thế kỷ 20. Tác phẩm của ông đã được dịch ra 30 thứ tiếng và bán được hơn 10 triệu bản.

Lem sinh tại Ukraine năm 1921, đã học ngành y rồi dang dở vì Thế chiến 2. Trong thời gian phát xít Đức chiếm đóng Ba Lan, ông tham gia hàng ngũ kháng chiến. Sau chiến tranh ông tiếp tục học, lấy bằng tiến sĩ và làm công tác nghiên cứu khoa học. Lem bắt đầu viết vào cuối những năm 1950 những khi rảnh rỗi.

Tiểu thuyết Solaris (1961) của ông được đạo diễn Nga Andrei Tarkovsky dựng thành phim năm 1971 và đến năm 2003 lại được đạo diễn Steven Soderbergh dựng phim lần hai (với George Clooney đóng vai chính).

Riêng về thể loại truyện huyễn tưởng, cây bút hiện được đọc nhiều nhất là Andrzej Sapkowski, người đã đưa những huyền thoại, những truyện truyền kỳ và những tư duy đương đại vào các tiểu thuyết như Wiedzmin, sáng tạo những thiên anh hùng ca về tình yêu, sự thù hận, lòng đam mê và sự phản bội.

Feliks W.Kres với những tiểu thuyết về sự vô luân và tàn bạo, với các nhân vật bị dẫn dắt bởi bản năng và tham vọng; còn Eugeniusz Debski và Andrzej Pilipiuk nổi tiếng nhờ các truyện đầy sự châm biếm và hài hước.

Cây bút nữ Maja Lidia Kossakowska là tác giả những truyện về một thế giới ở đó các thiên thần, quỉ dữ và nhiều giống loài siêu nhiên cùng chung sống, tất cả đều rất gần gũi với loài người và cũng đầy những sự yếu đuối cùng nỗi mê đắm của trần gian.

Jacek Dukaj viết cả truyện viễn tưởng lẫn huyễn tưởng, và là tác giả truyện Giáo đường được dùng làm nền cho một bộ phim hoạt hình ngắn của đạo diễn Tomazs Baginski (đề cử Oscar 2002).

Với sự thành công vang dội của các tiểu thuyết về Harry Potter và Chúa tể của nhẫn cũng như các bộ phim được chuyển thể từ các tác phẩm văn học nói trên, hiện thể loại truyện huyễn tưởng đang phát triển mạnh tại Ba Lan hơn bao giờ. Người đọc thuộc nhiều lứa tuổi đang say mê những chuyến phiêu lưu vào thế giới siêu thực, siêu nhiên.

________________

* Xem truyện ngắn Ba Lan: Sao băng