Phóng to

Tôi sinh ra và lớn lên ở Huế, nên những gì gắn liền với nơi hiền hòa ấy đều in đậm trong tâm trí tôi. Ngày ấy, sau vườn nhà có một cái cây to chi chít trái mà lũ con nít chúng tôi ngày nào cũng quanh quẩn chơi lò cò. Đứa nào cũng cho đó là cây sung cho đến khi mạ tôi bảo đó là cây vả.

Gọi sung thì cũng phải thôi vì thoạt nhìn chúng chi chít là trái, nhưng để ý kỹ sẽ thấy trái vả to, dẹp và nhiều lông hơn. Bên trong trái vả khi bổ ra sẽ rỗng chứ không đặc như trái sung.

Khi tôi là con bé lớp bốn thì cây vả đã cao quá nóc nhà. Cứ mỗi lần đi học về thả cặp là chạy vù ra sân giữ ghế cho mạ hái từng chùm vả để chế biến món ăn cho cả nhà. Trái vả mạ chế biến ra nhiều món nhưng ấn tượng nhất với tôi vẫn là trái vả cắt mỏng chấm với mắm ruốc Huế kèm theo rau húng cây. Cách chế biến cũng đơn giản: sau khi gọt vỏ xong, muốn trái vả trắng nuột và không thâm đen, mạ cho vào nước muối ngâm. Sau đó vớt ra cắt từng miếng vừa phải không quá mỏng để mất đi cái cảm giác giòn khi cắn vào miếng vả. Thường thì tôi luôn là trợ thủ đắc lực cho mạ trong việc chạy ra sau vườn lặt rau húng cây rửa sạch để ăn kèm.

Một trong những yếu tố quan trọng góp phần tạo nên hương vị đặc trưng cho cái món ăn dân đã này chính là chế biến món ruốc Huế. Mạ tôi thường giã nhuyễn tỏi ớt sau đó cho chút đường và chanh để đằm đi cái vị mặn. Trái vả rất lạ, mới cắn vào cảm giác không mùi vị lại còn chan chát nhưng nhai vài miếng thì mới cảm thấy cái hậu ngọt và bùi bùi. Càng ăn lại càng mê, chấm một miếng vả kèm rau húng cây vào chén mắm ruốc tôi cảm nhận được cái cay nồng của rau, bùi bùi của vả và vị mặn của món ruốc ngay trên đầu lưỡi. Ngoài trời mưa rả rích, cả gia đình tôi quây quần bên mâm cơm nóng hổi. Chỉ đơn giản vậy thôi mà trái vả in sâu trong tâm trí tôi đến tận bây giờ.

Ngày tôi lấy chồng, thấy mạ đứng sau gốc cây vả mà khóc, làm cho tôi cũng không cầm được nước mắt. Tôi bước ra khỏi ngôi nhà theo chồng mà không dám quay đầu nhìn lại cho đến khi có tiếng gọi "Chị Út, cô Ba gởi chị nè". Thì ra đó chính là bịch vả mà mạ hái để dành sẵn cho tôi từ chiều qua.

Giờ đây, thỉnh thoảng tôi gặp lại trái vả trong nhà hàng với những món biến tấu khác nhau. Tự nhiên tôi cảm thấy bồi hồi, nhớ lại cái quãng thời thơ ấu và món vả của mạ. Đối với tôi chỉ có món vả mạ làm là tuyệt vời hơn bất cứ món ăn nào khác.