Phóng to

Nhiều cao ốc đã và đang mọc lên giữa khu trung tâm TP.HCM - Ảnh: N.C.T.

Nghe đọc nội dung toàn bài:

"Để giải được bài toán này không quá khó, vẫn còn kịp và hoàn toàn khả thi", trao đổi với Tuổi Trẻ, kiến trúc sư Nguyễn Ngọc Dũng - Hội Kiến trúc sư TP.HCM - nói như vậy. Ông cho biết:

- Hầu như tất cả các thành phố ở châu Âu, Mỹ và một số nước châu Á khi có lượng di dân vào thành thị quá lớn thì các nhà quản lý lập tức ngưng phát triển ở nội thành. Họ xây dựng các thành phố mới là các khu đô thị vệ tinh để kéo giảm dân số, giải quyết được hàng loạt vấn đề đi kèm như giao thông, ô nhiễm, chất lượng cuộc sống... Xung quanh Tokyo hiện có tám TP mới, mỗi TP có một chức năng khác nhau; Hàn Quốc đang chuẩn bị di dời khu trung tâm hiện đặt tại Seoul về một TP cổ ở miền trung rộng khoảng 4.000ha.

* Nhưng tại TP.HCM, hàng loạt nhà cao tầng đã, đang và sắp mọc lên phá hết cảnh quan?

- TP cũ được qui hoạch rất ngăn nắp. Cứ nhìn trên bản đồ thì thấy khu vực Q.1, Q.3, dù những con đường này không lớn nhưng được qui hoạch rất đàng hoàng. Thế nhưng thời gian qua, khu trung tâm TP đã bị phá tương đối nhiều, nặng nề nhất là sự xuất hiện hàng loạt cao ốc nhôm - kính vô cảm. Mà đã xây cao ốc lên phải mở đường, làm lại hệ thống cống, còn cây xanh thì chết dần; kẹt xe, ngập nước, ô nhiễm môi trường... Đất Sài Gòn không thiếu. Vì cớ gì chối bỏ qui hoạch 300 năm của hòn ngọc Viễn Đông? Vì cớ gì phải đập đi những biệt thự ngăn nắp để xây chen cao ốc, khu thương mại?... Tôi tin những người yêu Sài Gòn sẽ có tiếng nói để giữ lại những gì Sài Gòn xưa còn sót lại.

* Vừa qua có một số ý kiến đề xuất di dời khu trung tâm TP qua Thủ Thiêm hoặc Củ Chi. Đây có phải là ý kiến đáng lưu ý nhằm dãn bớt dân ra ngoài khu trung tâm?

Vì sao mọi người đổ dồn về trung tâm TP? Vì sao khu trung tâm ngập nước, kẹt xe, mật độ dân cư quá cao? Vì TP chưa có các khu đô thị vệ tinh, có chăng thì chất lượng dịch vụ như giáo dục, y tế, giao thông... còn kém, không đáp ứng nhu cầu hưởng thụ của người dân nên mọi người cứ đổ dồn về trung tâm. Biện pháp căn cơ lâu dài vẫn là xây dựng các khu đô thị vệ tinh mà TP đang triển khai như khu đô thị tây - bắc 600ha ở Củ Chi, khu đô thị khoa học - công nghệ ở Q.9, khu đô thị Nam Sài Gòn ở Q.7 - Nhà Bè... đều đang được TP kêu gọi đầu tư. Muốn nhà đầu tư đến thì phải có hệ thống giao thông thuận lợi nên TP cũng đang yêu cầu hoàn chỉnh đường vành đai 2 từ ngã tư An Sương, huyện Bình Chánh nối đến đường Nguyễn Văn Linh, Q.7, qua Q.2, Q.Thủ Đức đến đường xuyên Á rồi nhập về ngã tư An Sương. Từ đây sẽ nối vào các khu đô thị vệ tinh và các đường trục hướng tâm như đường Tân Sơn Nhất - Bình Lợi, đường bắc - nam, quốc lộ 50.... Riêng khu trung tâm TP 930ha bao gồm Q.1, một phần Q.3 và một phần Q.4, có chức năng trung tâm thương mại, tài chính, dịch vụ nhưng chức năng chính là trung tâm hành chính.

- Nếu quan niệm trung tâm TP là trung tâm hành chính với quá nhiều sở, ban ngành tập trung ở một khu vực như hiện nay thì tốt hơn hết là di dời ra các TP vệ tinh, ở huyện Củ Chi hoặc quận Thủ Đức. Trụ sở UBND TP hiện nay nên sử dụng làm bảo tàng lịch sử, mở cửa để người dân và khách tham quan vào thăm.

* Cách đây rất lâu ông đã nhiều lần nói về sự cần thiết xây dựng các khu đô thị vệ tinh xung quanh khu trung tâm TP?

- Mười năm trước, tôi đã có ý kiến cho rằng TP cần 16 đô thị vệ tinh. Rất tiếc ý kiến này đã bị bỏ qua. Đến giờ tôi vẫn cho rằng suy nghĩ của mình không sai. TP mình hiện nay thiếu trầm trọng các phân khu chức năng là các đô thị vệ tinh.

Đô thị vệ tinh không phải là những đô thị nối dài như hiện nay mà có chức năng khác nhau, được xây dựng trong vòng 10-15 năm và làm cuốn chiếu. Ví dụ ở Q.9 có thể xây dựng hai TP đặc thù là "TP khoa học công nghệ" và "TP đại học", dân số ở đây có thể khoảng 1 triệu người, đa số là giáo sư, sinh viên và những người hoạt động chuyên về lĩnh vực khoa học công nghệ...

Như vậy sẽ tránh được hình thức "con thoi" như hiện nay là ở một nơi, làm việc một nơi. Củ Chi sẽ là "TP sạch" vì ở trên cao, thượng nguồn sông Sài Gòn, sông Đồng Nai, nơi đây sẽ được tập trung phát triển ngành công nghệ phần mềm, vi tính, may mặc... không gây ô nhiễm. Còn ở phía nam Sài Gòn thì hình thành "TP cảng" (do có hệ thống cảng) và "TP công nghiệp nặng"...

Mỗi đô thị sẽ được bao quanh một rừng cây, đô thị này nối kết với đô thị khác bằng một vành đai xanh (rừng cây). Vành đai xanh là đất dự trữ và tương lai là để phát triển mạng lưới giao thông vùng. Thủ Thiêm sẽ là một down town (trung tâm tài chính, thương mại quốc tế) của TP, không có chức năng ở.

* Nhưng bài toán kinh tế luôn nan giải. Ông có thể góp một giải pháp khả thi?

- Trung Quốc giống mình nhưng họ làm được, lẽ nào mình "bó tay"? Cách làm của họ rất khoa học. Đầu tiên là họ thành lập các công ty nhà nước chuyên đầu tư các đô thị vệ tinh. Nhà nước cấp vốn ban đầu cho các công ty này, không bằng tiền mà bằng đất (giao đất). Công ty tiến hành làm sổ đỏ, rồi đi thế chấp ngân hàng vay vốn lấy tiền mua một phần đất của người dân để xây chung cư tái định cư.

Ví dụ khi xây xong 1.000 căn hộ thì hoán đổi cho dân, nhưng chỉ hoán đổi một nửa giá trị đất, nửa còn lại để cho dân góp vốn vào cổ phần của công ty. Khi đã có đất sạch thì công ty lên mạng quảng cáo đô thị để nhà đầu tư mua đất làm theo qui hoạch xây dựng những công trình cụ thể. Đất ruộng khi đó sẽ tăng giá hàng trăm lần, công ty thu lợi lớn, trả tiền cổ tức cho người dân và nộp lại tiền cho ngân sách để TP đầu tư xây dựng sân bay, bến cảng... (TP sẽ không phải đi vay vốn ODA như hiện nay).

Còn làm như hiện nay thì tiền lãi sinh lợi từ đất đều nằm trong túi cá nhân, công ty địa ốc bán đất trên giấy..., người dân và chính quyền TP đều không được gì. Tôi nghĩ bài toán kinh tế không quá khó, chỉ sợ không ai chịu làm.