Các đại biểu HĐND giám sát khu xử lý nước thải của một đơn vị xử lý rác trong khu liên hiệp xử lý chất thải rắn Tây Bắc, huyện Củ Chi - Ảnh: QUANG KHẢI

Theo đề án, không chỉ mức phí mà đối tượng phải nộp phí cũng tăng, vì vậy nguồn thu hiện tại 8 tỉ mỗi năm dự kiến tăng lên là 60 tỉ đồng/năm.

Thêm cơ sở y tế, xử lý rác phải nộp phí

Theo quy định hiện hành, các đối tượng nộp phí bảo vệ môi trường đối với nước thải gồm 16 nhóm cơ sở như: chế biến nông lâm thủy sản; thực phẩm; thuộc da; bột giấy; cau su; cơ khí; luyện kim; nhà máy cấp nước sạch; cơ sở sản xuất khác…

Hiện tại có 2786 cơ sở phải nộp phí bảo vệ môi trường đối với nước thải trên địa bàn TP với tổng lưu lượng khoảng 143.431m³/ngày đêm với tổng mức thu 8 tỉ đồng mỗi năm. 

Tuy nhiên một số lĩnh vực, ngành nghề hoạt động trên địa bàn TP có lưu lượng phát sinh nước thải lớn, có khả năng gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng nhưng không thuộc đối tượng chịu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải, đó là các cơ sở y tế, bệnh viện, phòng khám chữa bệnh. 

Một đoạn kênh Tham Lương - Bến Cát bị ô nhiễm nguồn nước, trong đó nhiều có nhiều đơn vị xả thải nhưng không thuộc diện đóng phí bảo vệ môi trường đối với nước thải - Ảnh: QUANG KHẢI

Tổng số lượng các cơ sở này hiện lên đến 523 đơn vị với tổng lưu lượng xả thải khoảng 22,262m³ ngày đêm. Các đơn vị xử lý chất thải rắn có lưu lượng phát sinh nước thải 7.883 m³ ngày đêm cũng trong tình trạng tương tự.

Vì vậy đề án đề xuất đưa các đối tượng trên vào diện chịu thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải.

Có tác động nhưng cũng góp phần nâng ý thức

Hiện nay việc tính phí bảo vệ môi trường thông qua nước thải cũng còn nhiều bất cập. Cụ thể theo quy định, cơ sở phát sinh lượng nước thải từ 20m³/ngày đêm trở lên phải đóng mức phí cố định là 1,5 triệu đồng/năm cộng với chi phí biến đổi ( từ 2.000 đồng đến 20 triệu đồng/kg - dựa vào tổng lượng nước thải, hàm lượng thông số ô nhiễm…). 

Trong khi đó đối với cơ sở sản xuất, chế biến có mức thải dưới 20m³ ngày đêm chỉ phải đóng mức phí cố định 1,5 triệu đồng. Mức thu phí này chưa tương ứng với lưu lượng thải, chưa đảm bảo sự công bằng giữa các đối tượng nộp phí. Đơn vị xả thải 5m³ có mức đóng cũng bằng với đơn vị xả thải 15m³  hoặc 19m³ với các chất ô nhiễm có thể nhiều hơn.

Theo đó, mức thu phí được đề xuất tính theo cách: đối với cơ sở có lưu lượng xả dưới 5m³/ngày đêm vẫn áp dụng tính mức cố định là 1,5 triệu đồng. Đối với cơ sở có tổng lưu lượng nước thải từ 5m³/ngày đêm trở lên thì ngoài mức phí cố định 1,5 triệu đồng/năm còn được tính thêm theo lưu lượng xả thải cũng như tính chất ô nhiễm của nước. 

Việc tăng mức thu và đối tượng thu giúp TP tăng nguồn thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải công nghiệp từ 8 tỉ đồng mỗi năm lên 60 tỉ đồng, trong đó dự kiến 25% được trích lại cho cơ quan thu phí.

UBND TP cho rằng việc tăng mức thu phí như đề xuất sẽ tác động một phần đến đời sống xã hội, có thể làm gia tăng mức phí các dịch vụ liên quan đến y tế, xử lý rác (do đối tượng phát sinh phải đóng phí), từ đó tác động đến người dân. 

Tuy nhiên mặt được là sẽ tác động trực tiếp đến nhận thức về bảo vệ môi trường, khuyến khích tiết kiệm nước, đầu tư hệ thống xử lý nước thải giảm thiểu ô nhiễm thải ra môi trường và tạo sự công bằng giữa các đối tượng nộp phí.