Phóng to

Berners - Lee bên phần mềm Web Browser đầu tiên,trước cả Netscape

TTCN - Từ hàng vạn nối kết Internet, Tim Berners - Lee đã cho ra đời World Wide Web và hình thành nên truyền thông đại chúng của thế kỷ 21.

Bạn muốn biết thế giới đã thay đổi thế nào một thập niên qua? Vậy thì hãy nối mạng vào Intemet và gõ vào máy cái chữ mà bạn cần (xin vui lòng dùng tiếng Anh). Bạn sẽ nhận khoảng 30.000 từ. Thì ra là ngày nay bạn có thể tham khảo hầu như tất cả mọi thứ trên mạng, từ hàng hóa buôn bán ở Sydney đến các khóa đào tạo tin học qua e-mail ở Ân Độ. Hãy thử bấm vào một địa chỉ ở Nairobi và đăng ký mua sách. Hãy bấm thử lần nữa vào một địa chỉ ở Singapore và tìm một công ty chuyên vận chuyển các thú vật cưng. Hãy tìm thử xì gà ngoại nhập, nước tương hay bất cứ thứ gì đó.

Bây giờ bạn nói sao đây? Mọi người đều biết rằng chỉ cần nối mạng, có con chuột và modem là có thể “nhấp và bấm” bất cứ nơi đâu trên thế giới, không bị giới hạn bao nhiêu về không gian, thời gian lẫn cước phí điện thoại đường dài.

Phóng to - Sinh ngày 9-6-1955 tại London - 1976 tốt nghiệp Oxford - 1980 làm việc cho CERN, viết “Enquire” - 1989 đề xuất dự án siêu văn bản toàn cầu gọi là “World Wide Web” - 1991 web khởi sự hoạt động trên Internet - 1993 Trường đại học Illinois tung ra phần mềm browser Mosaic - 1994 gia nhập MIT, lãnh đạo tổ hợp W3 - 1999 đên nay có khoảng 150 triệu người nối mạng Internet mỗi tuần

Tất cả những điều này đạt được nhờ một chương trình máy tính viết cách đây 20 năm bởi một nhà tư vấn phần mềm khiêm tốn mang tên Tim Berners-Lee. Hồi đó, mấy ai biết được rằng chàng trai này sẽ làm nảy sinh cả một nền văn minh mới, một kỷ nguyên tin học mới có cái tên là World Wide Web?

Khác với vô số phát minh từng làm biến chuyển thế giới, phát minh này là công trình của một người duy nhất. Thomas Edison nổi tiếng nhờ ống đèn thắp sáng, nhưng ông có hàng chục nhân viên làm việc trong phòng thí nghiệm của mình. William Shocley có thể là cha đẻ của transitor, nhưng hai trong số các nhà nghiên cứu của ông mới thật sự tạo ra nó. Và ngay cả chính Internet cũng là một công trình tập thể. Nhưng World Wide Web lại là công trình của riêng mỗi mình Berners- Lee. Ông đã thiết kế ra nó, tung nó ra thế giới. Và hơn tất cả mọi người, ông đấu tranh để nó trở thành một tài sản chung, hoàn toàn tự do sử dụng và không thuộc sở hữu của riêng ai.

Tất cả bắt đầu vào năm 1980 từ trên các đỉnh núi ở Thụy Sĩ. Berners - Lee lúc ấy đang thực hiện một hợp đồng sáu tháng làm kỹ sư phần mềm cho CERN - phòng thí nghiệm vật lý hạt của châu Âu tại Geneva. Anh đang xoay xở tìm một cách thức để tổ chức lại các ghi chép lung tung của mình. Anh vẫn nuôi mối quan tâm về một chương trình xử lý thông tin theo cách thức “tương tự như bộ não” nhưng lại cải thiện được sự hạn chế về khả năng nhớ. Thế là anh bèn nghĩ ra một phần mềm mà anh đặt tên là Enquire (tra khảo), viết tắt của Enquire Within Upon Everything (tạm dịch là tra khảo mọi thứ) - một câu trong quyển bách khoa toàn thư mà anh nhớ từ lúc bé.

Xây dựng trên ý tưởng phổ biến trong thiết kế phần mềm thời bấy giờ, Berners-Lee tạo ra một loại sổ tay “siêu văn bản”. Các từ trong tài liệu được nối kết với các file khác trong máy tính của Berners-Lee. Anh có thể lần theo nối kết này bằng số (lúc này chưa tồn tại con chuột để nhấp) và tự động truy ra tài liệu liên đới. Phần mềm này hoạt động hoàn hảo.

Nhưng phải làm sao đây nếu anh muốn thực hiện điều tương tự trên máy tính của một người nào khác? Đầu tiên, cần phải được người đó cho phép. Sau đó anh phải bổ sung chất liệu mới vào một cơ sở dữ liệu trung ương. Một giải pháp tốt hơn nữa là mở các tài liệu của anh - và máy tính của anh - cho mọi người và cho phép họ nối kết với nó. Berners-Lee có thể chỉ hạn chế giới hạn việc truy cập trong phạm vi các đồng nghiệp của anh ở CERN, nhưng tại sao anh phải dừng ở đó? Phải mở nó ra cho các nhà khoa học ở khắp nơi để nó chuyển thành một mạng lưới! Theo kế hoạch của Berners-Lee, sẽ không có bộ phận quản trị trung ương nào, không có trung tâm cơ sở dữ liệu và cũng không có vấn đề phân cấp. Sự việc sẽ diễn ra hệt như bản thân Internet, không có đáy và hoàn toàn không giới hạn. Sau này anh viết: “Mọi người phải nhảy được từ phần mềm tư liệu đến danh mục điện thoại hoặc một sơ đồ tổ chức hay bất cứ thứ gì khác”.

Thế là anh lập nên một hệ thống mã tương đối dễ học gọi là HTML (Hyper Text Markup Language) mà sau này trở thành ngôn ngữ chủ đạo của Web. Đó là cách thức mà những người tạo nội dung web đưa các nối kết có màu hoặc gạch dưới vào văn bản của họ, bổ sung thêm hình ảnh... Berners-Lee đã thiết kế và lập sơ đồ địa chỉ để mỗi trang web có một địa chỉ duy nhất. Anh cũng đã phá vỡ một số luật lệ để làm cho các tài liệu này có thể nối với nhau trên máy tính qua Internet.

Cuối cùng, Berners - Lee đã tạo ra browser đầu tiên của World Wide Web, cho phép người sử dụng mọi nơi trông thấy phát minh của anh qua màn hình máy tính. Năm 1991, World Wide Web bắt đầu được đưa vào hoạt động và lập tức đem lại trật tự và sự rõ ràng cho không gian điều khiển mà lúc đó đang trong trạng thái hỗn loạn. Từ đó, web và Internet cùng hợp nhất nhau để phát triển với tốc độ chóng mặt. Chỉ trong năm năm, số lượng người sử dụng Internet đã nhảy vọt từ 600.000 lên 40 triệu. Đến một thời điểm nhất định, con số này nhân gấp đôi sau mỗi 53 ngày.

Phóng to “ Web là một không gian thông tin thông qua đó con người có thể giao tiếp với nhau bằng cách chia sẻ kiến thức” Lần đầu tiên Giải thưởng công nghệ thiên niên kỷ (được thành lập năm 2002) do Chính phủ Hà Lan hỗ trợ đã được trao cho Tim Berners - Lee, người đã được báo Time năm 1999 bầu chọn là một trong số 100 bộ óc vĩ đại của thế kỷ 20. Giải thưởng được trao hai năm /lần. Lễ trao giải đầu tiên này sẽ diễn ra ngày 15-6-2004 tại Amsterdam, thủ đô Hà Lan như một sự tôn vinh đối với một công trình có ý nghĩa cải thiện trực tiếp điều kiện sống của con người.

Lớn lên ở London trong thập niên 1960, Berners - Lee là hiện thân của kỷ nguyên máy tính. Cha mẹ của anh gặp gỡ nhau khi cùng tham gia chế tạo chiếc máy tính thương mại đầu tiên (chiếc Ferranti Mark I). Họ đã dạy con phải tư duy một cách khác thường. Berners - Lee đã chơi đố với các con số bên bàn ăn sáng (ví dụ căn bậc hai của - 4 là bao nhiêu?). Anh đã tạo ra chiếc máy tính giả bằng những hộp thẻ và băng giấy đục lỗ, rồi sau đó đã mê mẩn môn điện tử.

Sau này, tại Trường Oxford, anh đã chế ra chiếc máy tính điện tử của mình từ những bộ phận vứt bỏ của máy truyền hình. Anh cũng nghiên cứu vật lý một cách say mê và cho rằng môn này sẽ rất hay nếu như dung hòa được toán học và điện tử học. Sau này hồi tưởng lại, anh nói: “Vật lý rất thú vị. Thật ra nó là chuẩn bị tốt cho việc hình thành một hệ thống toàn cầu”.

Thật khó mà kể hết công dụng của hệ thống toàn cầu mà anh đã lập ra. Nói nôm na, anh đã chuyển một hệ thống truyền thông tin dành cho giới thượng lưu thành một hệ thống truyền thông đại chúng. Eric Schmidt, chủ tịch - tổng giám đốc Công ty Novell, có lần đã nói với tờ New York Times: “Giá như đó là một lĩnh vực khoa học truyền thống thì hẳn Berners - Lee đã đoạt giải thưởng Nobel”.

Bạn nghĩ rằng ít ra Berners - Lee cũng trở nên giàu có và vô số cơ hội sẽ mở ra cho anh. Thế nhưng Berners - Lee lại luôn lựa chọn con đường ít sinh lợi nhất. Marc Andreessen, người từng tham gia xây dựng phần mềm Web browser phổ cập đầu tiên mang tên là Mosaic (không giống browser của Berners - Lee ở chỗ đưa hình ảnh và văn bản vào cùng một vị trí), đã dấn tới trở thành người đồng sáng lập Công ty Netscape và cũng là tỉ phú đầu tiên trong lĩnh vực web.

Berners - Lee, ngược lại, đã chuyển sang công việc hành chính và nghiên cứu tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT). Từ văn phòng của mình ở MIT, anh điều hành tổ hợp W3, bộ phận lập tiêu chuẩn hỗ trợ cho Netscape, Microsoft và bất cứ công ty nào khác chấp nhận phổ biến rộng rãi phát minh của anh, thay vì giữ rịt nó làm của riêng. Trong khi cả thế giới lao vào kiếm tiền từ sự tăng trưởng kinh khủng của web thì Berners - Lee vẫn hài lòng lao động lặng lẽ ở hậu trường, với niềm tin rằng tất cả chúng ta sẽ tiếp nối những gì anh khởi xướng.

* Internet và Web khác nhau như thế nào? - Internet là mạng của các mạng. Về cơ bản nó được tạo thành từ những máy tính và các đường dây cáp. Những gì mà Vint Cerf và Bob Khan đã làm là hình dung ra hệ thống đó nhằm gửi đi những “gói” nhỏ thông tin. Như Vint chỉ ra, mỗi gói thông tin giống như một tấm thiệp với một địa chỉ ghi trên đó. Nếu bạn ghi đúng địa chỉ trên “gói tin này” và trao cho bất kỳ máy tính nào đang kết nối Internet, các chiếc máy tính sẽ xác định xem sẽ sử dụng đường cáp gửi nó lên mạng để chuyển tới điểm đích. Hiện nay có rất nhiều chương trình sử dụng Internet, ví dụ: thư điện tử đã có mặt từ rất lâu trước khi hệ thống siêu văn bản được phát minh và sử dụng trên toàn cầu với tên gọi World Wide Web. Ngày nay có rất nhiều dịch vụ để mã hóa thông tin theo những cách khác nhau và sử dụng các ngôn ngữ khác nhau giữa các máy tính (giao thức) để cung cấp dịch vụ, ví dụ như: hội thảo video trực tuyến, các kênh truyền thanh trên mạng và một số loại hình dịch vụ khác cũng như chính bản thân mạng toàn cầu. Mạng toàn cầu (web) là một không gian ảo chứa thông tin. Trên mạng, bạn làm việc với các máy tính; còn trên web, bạn tìm được tài liệu, âm thanh, hình ảnh video… Trên net, kết nối là những sợi cáp nối các máy tính với nhau; còn trên web, kết nối là những đường liên kết siêu văn bản. Internet tồn tại được là nhờ những chương trình liên lạc giữa các máy tính trên net. Mạng toàn cầu không thể tồn tại nếu không có các mạng cơ sở, nhưng mạng toàn cầu cũng làm cho mạng cơ sở trở nên hữu ích hơn, bởi điều con người thật sự quan tâm là thông tin chứ không phải là máy tính và cáp truyền dữ liệu. * Ông có thể cho biết thêm về đời sống riêng của mình không? - Rất tiếc là không thể. Tôi muốn tách biệt giữa công việc và cuộc sống cá nhân. Những gì trên mạng Internet, trên trang này và trang chủ của tôi là tất cả những gì tôi có thể cung cấp. Xin đừng gửi email cho tôi để hỏi thêm thông tin về các dự án nhà trường. Cảm ơn vì đã hiểu tôi!