Còn trên cả nước đang có 15 địa phương, chủ yếu là các tỉnh miền núi phía Bắc và miền Trung, có dịch lở mồm long móng hoành hành. Với người nông dân, con trâu là đầu cơ nghiệp, thiệt hại chắc chắn không nhỏ.

Thiệt hại không nhỏ, nhưng năm nào người chăn nuôi cũng quay cuồng chống chọi với dịch bệnh là lỗi tại ai? Trong khi số liệu của Cục Thú y cho hay trong năm năm qua, chương trình quốc gia tiêm phòng gia súc đã chi 36 triệu USD, một khoản kinh phí không nhỏ để phục vụ tiêm phòng cho gia súc, trong đó ngân sách trung ương cấp 50-100% chi phí mua văcxin, còn địa phương lo chi phí cho công tiêm và tổ chức chiến dịch tiêm phòng, mà dịch thì cứ “đến hẹn lại lên”?

Theo ông Văn Đăng Kỳ (Cục Thú y), khảo sát các địa phương đang có dịch lở mồm long móng cho thấy số gia súc mắc bệnh đều... chưa được tiêm phòng. Ngoài lý do người chăn nuôi miền núi có tập quán thả rông gia súc, còn lý do cả địa phương lẫn người chăn nuôi chưa quyết liệt, nhất là các địa phương ngoài chương trình, ngân sách trung ương chỉ lo 50% chi phí mua văcxin thì tỉ lệ gia súc được tiêm ngừa lại càng thấp và khó chống đỡ với dịch bệnh khi điều kiện thuận lợi, với dịch lở mồm long móng là những ngày lạnh như thế này ở miền Bắc.

Theo một chuyên gia, dịch tái phát chắc chắn do lỗi của... địa phương và người chăn nuôi vì Cục Thú y, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn đã lo xây dựng chương trình quốc gia, tìm kinh phí mua văcxin, tổ chức mạng lưới cán bộ tiêm ngừa. Ông này cho rằng theo các quy định hiện hành, người chăn nuôi phải tiêm văcxin ngừa một số bệnh nguy hiểm mà hàng đầu là lở mồm long móng cho vật nuôi, nhưng chả có ở đâu như VN, nếu Nhà nước không hỗ trợ thì... thôi, không tiêm ngừa.

Nhưng cũng thật khó đẩy quả bóng trách nhiệm hoàn toàn về phía người dân. Người nông dân, với hiểu biết hạn chế của mình, luôn mong muốn làm sao tiết kiệm chi phí. Họ không hiểu rằng với điều kiện VN rất ít gia súc lở mồm long móng bị tiêu thủy, điều đó có nghĩa gia súc có thể được điều trị khỏi bệnh và giữ lại đàn, nhưng mầm bệnh thì vẫn còn đó tới 2-3 năm sau và sẵn sàng bùng phát khi có điều kiện thuận lợi. Và kiểu tiêm phòng “xôi đỗ”, chỗ tiêm phòng chỗ không, khiến mầm bệnh không được triệt tiêu và khoản kinh phí 36 triệu USD khó đạt được mục tiêu chống dịch và hỗ trợ người chăn nuôi.

Theo Cục Thú y, dự án quốc gia trị giá 36 triệu USD đã kết thúc năm 2010, lại sắp có thêm một dự án mới được khởi động và rút kinh nghiệm, lần này sẽ đề nghị hỗ trợ bà con 100% chi phí mua văcxin, công tiêm và chi phí tổ chức chiến dịch do địa phương chi trả. Mỗi mũi văcxin hiện tại trị giá xấp xỉ 19.500 đồng, nếu tính trên tổng đàn gia súc, chi phí tiêm ngừa chắc chắn sẽ rất lớn. Nhưng chi phí lớn phải đồng nghĩa với nỗ lực của các cơ quan liên quan, nếu không thì tiền vẫn mất và dịch vẫn vẫn còn, người chăn nuôi vẫn bị thiệt hại.

Có người nói phải có thêm một chỉ thị nữa, phải đặt trách nhiệm nhiều hơn lên vai các địa phương, ví dụ như có chế tài các địa phương để xảy ra dịch lở mồm long móng, dịch heo tai xanh. Nhưng chỉ thị thì thật ra đã có rồi, đã kiên quyết và rõ trách nhiệm rồi, vấn đề là những cơ quan có trách nhiệm có nỗ lực và đồng cảm với thiệt hại, khó khăn của người chăn nuôi mỗi khi mùa dịch đến...