Đó là trả lời của ông Đoàn Văn Vũ - giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư và phát triển điện miền Bắc I, chủ đầu tư Nhà máy thủy điện Hố Hô - khi được hỏi tại sao không xả lũ khi chưa mất điện.

Phóng to

Nước lũ tràn qua mặt đập thuỷ điện Hố Hô và đang có nguy vỡ đe doạ đến hàng nghin hộ dân

Chiều 3-10, khi cả tỉnh Hà Tĩnh nhốn nháo vì nguy cơ vỡ thủy điện Hố Hô, chúng tôi đến và chứng kiến cảnh nước lũ vượt qua đập tràn hơn 1m, đổ xuống sông ầm ầm, hệ thống xả lũ tê liệt hoàn toàn. Nhiều cán bộ lãnh đạo Hà Tĩnh sau khi thị sát tình hình dự đoán hồ sẽ vỡ, hơn 70.000 người dân của 22 xã, thị trấn lâm nguy.

Ngay trong chiều 3-10, ông Trần Minh Kỳ, phó chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh, đã chủ trì cuộc họp khẩn để tìm phương án cứu hồ. Tối hôm đó một cuộc họp khẩn nữa được triệu tập với quyết định sẽ dùng thuốc nổ phá cửa xả lũ. Trong tình thế bất lực, ông Kỳ gọi điện lên thủy điện Hố Hô. Đầu dây điện thoại thông báo mực nước hồ đã giảm xuống. Khuôn mặt ai nấy đều giãn ra. Nhưng công tác di dời người dân ra khỏi vùng nguy hiểm được triển khai gấp rút. Hương Khê vẫn chìm trong biển nước.

Mất điện nên không xả lũ được

Trao đổi với chúng tôi, ông Đoàn Văn Vũ cho rằng sở dĩ nước tràn qua đập 1,4m là bởi nước lũ đổ về lòng hồ thủy điện quá nhanh, quá đột ngột, không thể kiểm soát được. Ông Vũ nói: “Đợt mưa lũ năm 2009 cũng như đợt lũ hiện tại (2010) bất thường, diễn biến quá nhanh, vượt qua sự tính toán của thiết kế. Lượng mưa thiết kế để hồ thủy điện Hố Hô xả lũ là từ 600-800mm nhưng từ ngày 2 đến 4-10 lượng mưa đo được đến 1.600mm. Chỉ trong một giờ nước lũ ở hồ lên đến 1m”.

Ông Vũ giải thích thêm: “Xảy ra sự cố thủy điện Hố Hô một phần do điện mất trên diện rộng. Đồng thời tại thời điểm đó trạm biến áp của nhà máy bị nước lũ cuốn trôi nên nguồn điện dự phòng bị gián đoạn không thể cung cấp cho hệ thống vận hành thủy lực nâng ba cánh cửa xả”.

Khó chỉ đạo vì nằm trên hai tỉnh

Thủy điện Hố Hô được khởi công vào năm 2004 và đến tháng 4-2010 mới đưa vào vận hành một tổ máy. Dự kiến khi hoàn thành nhà máy hòa vào lưới điện mỗi năm 52 triệu kWh. Hệ thống nhà máy nằm trên địa phận xã Hương Hóa (Tuyên Hóa, Quảng Bình), diện tích mặt nước thuộc địa phận huyện Hương Khê (Hà Tĩnh).

Ông Phạm Văn Cự, giám đốc Sở Công thương Hà Tĩnh, cho hay: “Về mặt quản lý, thủy điện Hố Hô là của Quảng Bình, còn Hà Tĩnh là địa phương cho thuê diện tích lòng hồ. Nhưng về mùa mưa lũ người gánh chịu lại là người dân Hà Tĩnh. Nên khi xảy ra sự cố Hà Tĩnh không thể nào chỉ đạo được”.

Ông Trần Minh Kỳ cho biết ngày xảy ra sự cố Hà Tĩnh phải báo cáo khẩn ra Quân khu 4 để được giúp đỡ bởi sự cố xảy ra trên đất Quảng Bình. Ông Kỳ còn cho biết trong buổi làm việc với Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải vào sáng 7-10, tỉnh đã đề nghị Phó thủ tướng sớm có ý kiến chỉ đạo Bộ Công thương phối hợp với Tập đoàn Điện lực VN kiểm tra tình trạng của thủy điện Hố Hô. “Nếu không đảm bảo an toàn cho dân thì Hà Tĩnh sẽ kiến nghị không cho Nhà máy thủy điện Hố Hô tích nước để vận hành thủy điện trong thời gian tới” - ông Kỳ khẳng định.