Thoát vị bẹn: coi chừng nghẹt!

TT - Một bệnh lý đơn giản ở trẻ em, nhưng có thể gây những biến chứng nguy hiểm cần được phụ huynh lưu tâm.

Trẻ sinh non có nguy cơ cao bị thoát vị bẹn.Trong ảnh: chăm sóc trẻ sinh non tại Bệnh viện Từ Dũ - Ảnh: T.T.D.

Bé T.H.T., 9 tháng tuổi, được cha mẹ đưa vào viện cấp cứu vì một khối phồng căng cứng và đau ở vùng bẹn trái. Các bác sĩ chẩn đoán bé bị thoát vị bẹn trái có biến chứng nghẹt ruột và chỉ định mổ cấp cứu, đẩy ruột lại vào ổ bụng, kèm cột cắt ống phúc tinh mạc là chỗ ruột sa xuống.

Khai thác bệnh sử cho thấy khi bé khóc hay cười to kèm vận động mạnh thì người nhà cũng ghi nhận có khối phồng ở bẹn nhưng nghĩ chắc không sao nên bỏ qua triệu chứng này. Qua trường hợp này, bác sĩ Vũ Trường Nhân, khoa ngoại tổng hợp Bệnh viện Nhi Đồng 2, cho biết thêm các thông tin về bệnh lý này.

* Thoát vị bẹn là gì?

- Trong thời kỳ phôi thai, vào khoảng tháng thứ bảy, khi tinh hoàn di chuyển xuống bìu sẽ kéo theo nếp phúc mạc tạo thành một túi dạng ống gọi là ống phúc tinh mạc. Bình thường khi trẻ sinh ra, thì ống này đóng lại, nếu ống này không đóng lại sẽ tạo điều kiện cho các cơ quan trong ổ bụng (thường là ruột) chui xuống ống làm thành một khối phồng ở vùng bẹn, gọi là bệnh lý thoát vị bẹn ở trẻ trai và thoát vị ống nuck ở trẻ gái.

* Tỉ lệ trẻ bị thoát vị bẹn là bao nhiêu và thường gặp ở giới nào?

- Bệnh chiếm 0,8-4,4% bệnh lý ở trẻ em. Ở trẻ sinh non tần suất còn cao hơn, đến 30% tùy theo tuổi thai.

Bệnh gặp ở cả hai giới nhưng bé trai có tỉ lệ mắc bệnh cao hơn bé gái 3-10 lần.

* Bệnh lý này có ở một bên hay hai bên bẹn?

- Bệnh có thể xảy ra ở một bên hoặc cả hai bên bẹn của trẻ, thường gặp ở bên phải (60%) hơn so với bên trái (25%), hoặc có khi bé bị cả hai bên (15%).

* Bệnh có thể tự hết? Nếu không điều trị sẽ gây biến chứng gì?

- Thoát vị bẹn ở trẻ con là bệnh lý bẩm sinh, không tự hết. Nếu không điều trị sẽ xảy ra biến chứng nghẹt dẫn đến các hậu quả sau:

- Ruột, buồng trứng (ở trẻ gái) trong ổ bụng có thể chui vào ống phúc tinh mạc gây nghẹt dẫn đến hoại tử ruột, buồng trứng nếu không được mổ kịp thời.

- Tổn thương tinh hoàn: mạch máu nuôi tinh hoàn bị chèn ép do nội tạng bị nghẹt.

* Các dấu hiệu nhận biết bệnh lý này?

- Thoát vị bẹn biểu hiện bằng một khối phồng vùng bẹn bìu ở trẻ trai và vùng gần âm môi ở trẻ gái. Khối phồng này thường xuất hiện to hơn khi bé khóc, rặn đại tiện hay sau vận động mạnh như chạy nhảy, thể dục. Khi trẻ nghỉ ngơi hay nằm thì khối thoát vị có thể tự chui vào ổ bụng trở lại, lúc đó nhìn bé lại như bình thường.

* Làm sao biết được thoát vị bẹn bị nghẹt?

- Vùng bẹn của trẻ có một khối phồng căng cứng, sờ đau và có thể bé không cho sờ. Đa số các bé nhập viện với tình trạng bứt rứt, quấy khóc than đau (với trẻ lớn) và bỏ bú, nôn ói (trẻ nhỏ). Thường thì ghi nhận có khối phồng lên xẹp xuống ở vùng bẹn trước đó ở trẻ, nay khối phồng căng và không xẹp lại như mọi khi.

* Độ tuổi nào thì phẫu thuật được? Sẹo mổ có to, thời gian lành bệnh?

- Cho đến nay phẫu thuật là phương pháp duy nhất giải quyết bệnh lý này. Khuynh hướng hiện nay là giải quyết sớm khi phát hiện bệnh để đề phòng biến chứng nghẹt. Nghĩa là mọi lứa tuổi (trừ trường hợp bé sinh non hoặc có bệnh lý nặng đi kèm) đều có thể phẫu thuật thoát vị bẹn. Đường mổ nhỏ khoảng 3-4cm ở vùng nếp gấp bẹn, rất khó thấy và đảm bảo tính thẩm mỹ. Thông thường vết mổ sẽ lành và được cắt chỉ sau bảy ngày.

* Thế còn thủy tinh mạc thì sao?

- Thủy tinh mạc hay dái nước cũng là một dạng giống thoát vị bẹn, nhưng thay vì các tạng chui xuống ống phúc tinh mạc thì ở đây chỉ là nước. Bệnh có thể tự khỏi khi trẻ được 12-18 tháng nên không cần điều trị trong giai đoạn này. Sau hai tuổi, nếu bìu vẫn còn nước thì có chỉ định mổ và cách thức mổ cũng như thoát vị bẹn.

* Điều trị bệnh ở đâu?

- Các bệnh viện nhi có khoa ngoại như Nhi Đồng 1, Nhi Đồng 2. Đây là một bệnh lý tương đối đơn giản nên có thể thực hiện phẫu thuật và về trong ngày tại hai bệnh viện nói trên.

BS TRƯƠNG ANH MẬU (khoa ngoại Bệnh viện Nhi Đồng 2)