Không biết chính xác dân ca ví dặm có từ bao giờ, chỉ biết rằng điệu hát này xuất phát từ sinh hoạt cộng đồng của người dân vùng Nghệ An, Hà Tĩnh.

Ví là ví von, còn dặm là dặm lúa, điền nam… bởi là lối hát ra đời từ các hoạt động sản xuất, sinh hoạt của người nông dân nên những lời hát ví dặm cũng rất gần gũi, mộc mạc, đa số đều miêu tả lại đời sống hàng ngày, thân phận con người cũng như cách thức sản xuất, lao động và các nghề truyền thống. Ví như Thân em như hạt mưa sa/ Hạt rơi xuống giếng hạt ra ngoài đồng hay Đến đây hò hát làm thân/ Cúi đầu bái lạy trước sân làm gì?/ Đất chi có đất lạ lùng/ Đứng thì không chịu, nằm cùng lại cho…

Không gian diễn xướng của loại hình này cũng đa dạng, không chỉ phục vụ các lễ hội, những sự kiện của làng mà xưa kia hát ví, dặm diễn ra tại khắp mọi nơi như khi đang làm đồng, khi chèo thuyền đánh cá, khi dệt vải…Những năm gần đây, ví dặm mới được đưa lên sân khấu biểu diễn nghệ thuật chuyên nghiệp để biểu diễn trong các chương trình nghệ thuật lớn của đất nước.

Khi mới xuất hiện, dân ca ví dặm xứ Nghệ còn thô sơ, mộc mạc, giản dị nhưng sau đó theo thời gian loại hình này đã phát triển lên tầm cao mới với bố cục chặt chẽ, câu từ trau chuốt, vần điệu chắt lọc để hấp dẫn và làm say đắm lòng người nghe.

Kể từ khi chính thức được xếp vào danh sách các di sản văn hóa sẽ được lập hồ sơ đề nghị UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể thế giới, dân ca ví dặm xứ Nghệ ngày càng được phổ biến, thu hút nhiều tầng lớp nhân dân tham gia hưởng ứng, đặc biệt là những người con của xứ Nghệ. Cái hay cũng là cái đặc biệt của loại hình nghệ thuật dân gian này đó là sức sống của nó cho đến ngày hôm nay. Đến vùng đất xứ Nghệ có thể dễ dàng nghe thấy những điệu hò, điệu hát vẫn từng ngày vang lên trong cuộc sống của người dân nơi đây. Theo UBND tỉnh Nghệ An, hiện nay trên toàn tỉnh có 52 Câu lạc bộ đàn và hát với khoảng hơn 2.000 thành viên trong đó có 8 người đã được tặng danh hiệu Nghệ nhân dân gian.

Được biết, Hồ sơ khoa học của Dân ca ví dặm đến thời điểm này cơ bản đã hoàn tất và dự kiến sẽ được đệ trình lên UNESCO trước ngày 31-3.

Nguồn: Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch