Thi thể người thiệt mạng vì giẫm đạp nằm la liệt ở Mina - Ảnh: Reuters

Theo CNN, các nhân chứng cho biết nguyên nhân đầu tiên là số lượng người Hồi giáo dự lễ hành hương Hajj quá đông và họ có quá ít thời gian. Ước tính hơn 2 triệu người Hồi giáo khắp thế giới đang có mặt ở Saudi Arabia dự lễ Hajj. Rất nhiều người đã chờ đợi cả đời để thực hiện chuyến đi này.

Nhà báo Khaled Al-Maeena khẳng định việc người hành hương vội vàng thực hiện các nghi lễ là một nguyên nhân khiến vụ giẫm đạp xảy ra. “Người hành hương muốn thực hiện nghi thức ném sỏi vào buổi sáng. Do đó họ đều hết sức vội vã” - ông Al-Maeena giải thích.

Nắng nóng và va chạm

Một vấn đề lớn nữa là thời tiết ở Mina rất nắng nóng với nhiệt độ lên đến hơn 43 độ C. Bất cứ ai quá mệt mỏi và mất nước đều có thể bị ngất xỉu. “Tôi ở ngoài trời hai giờ để chụp hình và cảm thấy chóng mặt, muốn ngất đi. Những người khác cũng vậy. Nhưng họ tiếp tục thực hiện nghi lễ ném sỏi và vụ giẫm đạp xảy ra” - nhân chứng El-Katatney kể.

Trong thời tiết dữ dội và không gian quá chật chội đó, khi một người ngã xuống sẽ lập tức bị người khác giẫm lên. Một số nhân chứng thoát chết cho biết nếu không đủ thể lực, người hành hương sẽ không thể chịu đựng nổi sự xô đẩy và một khi ngã xuống sẽ không bao giờ đứng dậy được nữa.

Các quan chức Saudi khẳng định vụ giẫm đạp xảy ra khi hai đám đông người hành hương di chuyển ngược chiều nhau va chạm. “Khi nhóm của chúng tôi quay trở lại Mina bằng đường 204 thì một nhóm khác đi đến dự lễ ném sỏi từ đường 206 giao nhau và chúng tôi va chạm nhau. Màn xô đẩy nổ ra” - người hành hương Ahmed Mohammed Amer kể.

Những cú xô đẩy dữ dội đã khiến nhiều người đã mất sức vì trời nóng thiệt mạng. Một vấn đề nữa là sau khi thảm họa xảy ra, các nhân viên cứu hộ Saudi phải mất vài giờ mới tiếp cận được hiện trường chật chội để chăm sóc những người bị thương.

Bối rối, thiếu kinh nghiệm

Rất nhiều người hành hương nước ngoài lần đầu tiên đến Saudi Arabia và không biết đường sá, không hiểu sự hướng dẫn của nhà chức trách và cũng không chuẩn bị tâm lý để đối phó với sự hỗn loạn. “Một nhóm người đi sai đường và lập tức thảm họa xảy ra” - nhà báo Jamal Khashoggi của kênh truyền hnfh El Arab TV khẳng định.

Tướng Mansour Al-Turki, người phát ngôn Bộ Nội vụ Saudi, cho biết nhiều người hành hương không tuân thủ các hướng dẫn, muốn tự đi tìm đường riêng hay đi đường tắt, hậu quả là sự hỗn loạn xảy ra. Tuy nhiên, chuyên gia Irfan Al-Alawi thuộc Tổ chức Nghiên cứu Di sản Hồi giáo ở Mecca cũng chỉ trích lực lượng an ninh Saudi thiếu kinh nghiệm, không được đào tạo bài bản để kiểm soát đám đông.

Giáo sư Fawaz Gerges thuộc Trường Kinh tế London kêu gọi chính quyền Saudi Arabia tăng cường đầu tư cải thiện hạ tầng Mecca, từ không gian, dịch vụ hỗ trợ đến nâng cao chất lượng đào tạo cho lưc lượng an ninh.

“Hãy thử tưởng tượng 2 triệu người chui rúc trong một thị trấn tí hon. Chính quyền Saudi cần phải tăng cường thêm các biện pháp bổ sung, áp dụng công nghệ và kỹ thuật kiểm soát đám đông, tìm các ngăn chặn thảm họa lặp lại” - giáo sư Gerges nhấn mạnh.