Phóng to

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng

Thưa Quốc Vương và các vị Lãnh đạo ASEAN,

Thưa Quý vị đại biểu,

Thưa Quý bà, Quý ông,

Thay mặt Chính phủ và nhân dân Việt Nam, tôi vui mừng chào đón Quý vị có mặt tại Hà Nội tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 17 và các Cấp cao liên quan. Tôi xin chúc Quý vị có được thời gian thú vị và cảm nhận được không khí của Thủ đô Hà Nội - thành phố vì hoà bình vừa tròn 1.000 năm tuổi.

Hội nghị lần này diễn ra khi chúng ta đang bước vào những tháng cuối của năm 2010, một năm quan trọng đối với ASEAN trong việc thực hiện mục tiêu hình thành Cộng đồng và hoạt động trên cơ sở pháp lý là Hiến chương ASEAN. Với chủ đề bao trùm “Hướng tới Cộng đồng ASEAN: từ tầm nhìn đến hành động”, ASEAN trong gần một năm qua đã tiến hành nhiều hoạt động cụ thể và đã đạt những thành tựu to lớn trong việc thực hiện những mục tiêu và kế hoạch đã đề ra, trong đó có các quyết định của Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 16 tại Hà Nội tháng 4/2010.

Chúng ta vui mừng với những thành tựu quan trọng trong việc triển khai Hiến chương và Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN đến năm 2015. Hiến chương ASEAN đã thực sự đi vào cuộc sống với sự vận hành trôi chảy của tổ chức bộ máy mới cũng như việc hoàn tất cơ bản các văn kiện pháp lý liên quan, tạo cơ sở pháp lý và khuôn khổ thể chế cho tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN và liên kết khu vực sâu rộng hơn. Các chương trình, kế hoạch xây dựng Cộng đồng trên cả 3 trụ cột đều được triển khai mạnh mẽ theo những ưu tiên và lộ trình đã được xác định và đã đạt được những kết quả quan trọng.

Những nỗ lực xây dựng Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN, nhất là trên 14 lĩnh vực ưu tiên đã đạt những tiến triển rất có ý nghĩa. Đối thoại và hợp tác thường xuyên ở các cấp về các vấn đề cùng quan tâm đã nâng cao sự hiểu biết và tin cậy lẫn nhau giữa các nước, góp phần duy trì hoà bình và an ninh khu vực. Các cơ chế đối thoại và hợp tác về an ninh khu vực được tăng cường và mở rộng, với việc thông qua Kế hoạch hành động thực hiện Tuyên bố Tầm nhìn chung của Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF) cũng như việc hình thành Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng với các đối tác (ADMM+), Hội nghị những người đứng đầu Cơ quan an ninh nội địa ASEAN (MACOSA) và Diễn đàn biển ASEAN (AMF). Các công cụ bảo đảm an ninh khu vực ngày càng phát huy tác dụng quan trọng, đặc biệt là Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC), Hiệp ước Đông Nam Á không có Vũ khí hạt nhân (SEANWFZ), Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), Công ước ASEAN về chống khủng bố quốc tế và các Tuyên bố chung giữa ASEAN với các đối tác về vấn đề này.

Cùng với sự phục hồi của các nền kinh tế trong khu vực, tiến trình xây dựng Cộng đồng Kinh tế ASEAN cũng đã đạt những kết quả quan trọng với sự hình thành vững chắc của Khu vực thương mại tự do ASEAN về hàng hóa, dịch vụ và đầu tư, việc triển khai một số chương trình hợp tác trọng điểm như Cơ chế hải quan một cửa và Chương trình thuận lợi hóa thương mại. Đặc biệt, Kế hoạch tổng thể về Kết nối ASEAN mà các Lãnh đạo sẽ xem xét thông qua dịp này cũng như việc lập Quỹ Cơ sở hạ tầng ASEAN sẽ hỗ trợ đắc lực cho liên kết ASEAN và tạo tiền đề cho liên kết khu vực rộng lớn hơn ở Đông Á. Hợp tác kinh tế giữa ASEAN với các đối tác cũng có những tiến triển khả quan, nhất là việc hoàn tất các thoả thuận về Khu vực mậu dịch tự do giữa ASEAN với 6 đối tác ở khu vực Đông Á cũng như Thoả thuận đa phương hoá Sáng kiến Chiềng Mai trong khuôn khổ ASEAN+3. Hiệp hội cũng đã có nhiều nỗ lực hợp tác nhằm thu hẹp khoảng cách phát triển và hướng tới mục tiêu phát triển bền vững theo định hướng nêu trong Tuyên bố ASEAN về phục hồi và phát triển bền vững được thông qua tại Cấp cao ASEAN-16.

Tiến trình xây dựng Cộng đồng Văn hoá - Xã hội ASEAN với mục tiêu hình thành một Cộng đồng đùm bọc và chia sẻ, hướng tới người dân cũng đạt được những tiến triển rất đáng kể, nhất là về phát triển con người và xử lý những thách thức toàn cầu. ASEAN đang khẩn trương xây dựng Kế hoạch hành động để triển khai Tuyên bố ASEAN về ứng phó với biến đổi khí hậu được thông qua tại Cấp cao ASEAN-16, đồng thời đóng góp tích cực cho những nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế trong lĩnh vực này. Tại Hội nghị lần này, chúng ta sẽ xem xét thông qua 2 Tuyên bố quan trọng về Phát triển nguồn nhân lực và các kỹ năng cho phục hồi kinh tế và tăng trưởng bền vững, về Tăng cường phúc lợi và phát triển của phụ nữ và trẻ em ASEAN. Tuyên bố ASEAN về hợp tác tìm kiếm và cứu hộ người và tàu thuyền gặp nạn trên biển cũng đã được các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN thông qua. Ủy ban liên Chính phủ ASEAN về Nhân quyền (AICHR) và Ủy ban thúc đẩy và bảo vệ các quyền phụ nữ - trẻ em (ACWC) đã đi vào vận hành trên thực tế, góp phần thúc đẩy hợp tác ASEAN về quyền của người dân.

Chúng ta cũng phấn khởi trước sự phát triển mạnh mẽ của quan hệ giữa ASEAN với các đối tác trong năm qua, thông qua việc tăng cường đối thoại thường xuyên ở các cấp và những kết quả quan trọng trong việc thực hiện các Kế hoạch hành động triển khai các Tuyên bố chung về quan hệ đối tác chiến lược hoặc đối tác toàn diện. Tại Hội nghị lần này, ngoài Cấp cao hàng năm ASEAN+1 với Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và Ấn Độ, sẽ diễn ra Cấp cao ASEAN với các đối tác Ôx-trây-lia, Niu Di-lân, Nga và Liên Hợp Quốc. ASEAN cũng đã họp Cấp cao lần hai với Hoa Kỳ, thoả thuận sẽ nâng quan hệ ASEAN – Hoa Kỳ lên tầm cao mới. Cùng với quan hệ đối tác chiến lược đã có với Trung Quốc và Nhật Bản, dịp này ASEAN và Hàn Quốc sẽ xem xét và quyết định nâng cấp quan hệ thành đối tác chiến lược. Triển khai quyết định của Cấp cao ASEAN-16, chúng ta sẽ tiếp tục bàn phương hướng và biện pháp bảo đảm vai trò trung tâm của ASEAN trong một cấu trúc khu vực đang định hình, nhất là nâng cao hiệu quả hoạt động của các diễn đàn khu vực hiện có do ASEAN giữ vai trò chủ đạo, kể cả việc mở rộng Cấp cao Đông Á để Nga và Hoa Kỳ tham gia nhưng vẫn bảo đảm các mục tiêu, nguyên tắc, thể thức và ưu tiên của Diễn đàn này. Vai trò và vị thế quốc tế của ASEAN ngày càng được nâng cao không chỉ do vai trò trung tâm của Hiệp hội ở khu vực mà còn do những đóng góp quan trọng của ASEAN trên nhiều diễn đàn quốc tế lớn, kể cả G.20.

Thưa Quý vị,

Chúng ta vui mừng về những thành tựu to lớn đã đạt được, đồng thời cũng nhận thức rõ những nhiệm vụ cần được tiếp tục trong bối cảnh tình hình khu vực và quốc tế có những chuyển biến nhanh chóng và phức tạp, với những cơ hội và thách thức đan xen. Hội nghị lần này là dịp để chúng ta đánh giá kết quả thực hiện các thỏa thuận và đề ra các giải pháp phù hợp để tiếp tục đẩy nhanh tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, tăng cường quan hệ đối ngoại đồng thời nâng cao vai trò và vị thế quốc tế của Hiệp hội, nhất là trong việc bảo đảm hòa bình, an ninh và phát triển ở khu vực cũng như ứng phó có hiệu quả với những thách thức toàn cầu. Theo đó, tôi mong muốn Hội nghị sẽ tập trung vào một số vấn đề quan trọng sau đây:

Một là, chúng ta cần tiếp tục đề ra và tiến hành các giải pháp đồng bộ để đẩy nhanh việc thực hiện có hiệu quả các chương trình, kế hoạch xây dựng Cộng đồng ASEAN, đặc biệt là các giải pháp để tạo ra sự chuyển biến thực sự về “văn hóa thực thi”, tăng cường cơ chế giám sát và đánh giá việc thực hiện các thỏa thuận. Chúng ta cũng cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý đầy đủ phù hợp với Hiến chương ASEAN, nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chức bộ máy và phương thức hoạt động của ASEAN, tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan thực thi, đẩy mạnh việc huy động nguồn lực, lồng ghép các thỏa thuận khu vực vào các chương trình, kế hoạch phát triển quốc gia.

Hai là, cần tiếp tục đẩy mạnh quan hệ đối ngoại của ASEAN thông qua các kế hoạch và biện pháp cụ thể để hỗ trợ mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN; theo đó, chúng ta nên chủ động thúc đẩy quan hệ với các đối tác thông qua khuôn khổ ASEAN+1 lên tầm cao mới, theo hướng toàn diện, thực chất và hiệu quả hơn. Điều quan trọng là cần tăng cường đối thoại thường xuyên ở các cấp, nhất là ở Cấp cao, cũng như đẩy mạnh việc thực hiện có hiệu quả các thoả thuận giữa ASEAN với các đối tác, nhất là về hợp tác kinh tế - thương mại cũng như ứng phó với những thách thức toàn cầu. Chúng ta cũng cần tích cực đề xuất và tiến hành các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các khuôn khổ hợp tác khu vực rộng lớn hơn do ASEAN giữ vai trò chủ đạo như ASEAN+3, Cấp cao Đông Á, Diễn đàn khu vực ASEAN và Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng với các đối tác.

Ba là, chúng ta cần tiếp tục thực hiện các giải pháp đồng bộ nhằm bảo đảm vai trò trung tâm của ASEAN trong một cấu trúc khu vực đang định hình trên cơ sở các quyết định của Cấp cao ASEAN-16. ASEAN cần tiếp tục thúc đẩy và tạo điều kiện để các đối tác tham gia sâu rộng và đóng góp xây dựng hơn vào việc xử lý các vấn đề liên quan đến hoà bình, an ninh và phát triển ở khu vực trên cơ sở bảo đảm vai trò trung tâm của ASEAN và hỗ trợ mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN. Hiệp hội cần tiếp tục phát huy thế mạnh của mình như một hạt nhân gắn kết và điều hòa các nhóm lợi ích đan xen trong khu vực, là trung tâm kết nối các cơ chế và khuôn khổ hợp tác hiện có và thúc đẩy sự hình thành một cấu trúc khu vực dựa trên nhiều cơ chế đan xen, bổ sung và hỗ trợ lẫn nhau.

Bốn là, cần tiếp tục phát huy hơn nữa vai trò của ASEAN là nhân tố quan trọng trong việc duy trì hòa bình và ổn định ở Đông Nam Á và châu Á - Thái Bình Dương. Chúng ta cần có những nỗ lực lớn hơn, nhất là tăng cường đối thoại và hợp tác về các vấn đề chính trị - an ninh để nâng cao hiểu biết và tin cậy giữa các quốc gia; đẩy mạnh việc xây dựng các chuẩn mực và quy tắc ứng xử chung trong quan hệ giữa các nước; tiếp tục phát huy tác dụng và thúc đẩy thực thi có hiệu quả các công cụ và cơ chế hiện có như đã nêu trên để bảo đảm hòa bình và an ninh khu vực; đẩy mạnh hợp tác rộng rãi nhằm đối phó với những thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống, nhất là khủng bố quốc tế, tội phạm xuyên quốc gia, an ninh an toàn trên biển…

Năm là, ASEAN cần thể hiện vai trò là thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế trong việc ứng phó với những thách thức toàn cầu hiện nay, nhất là khủng hoảng tài chính - kinh tế, biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh... Theo đó, ASEAN cần tiến hành những biện pháp cụ thể nhằm gia tăng hợp tác nội khối, đồng thời thúc đẩy hợp tác với khuôn khổ khu vực rộng lớn hơn và đóng góp tích cực cho những nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế, kể cả những hoạt động liên quan của Liên hợp quốc.

Thưa Quý vị,

Hội nghị của chúng ta lần này có tầm quan trọng rất lớn đối với tương lai phát triển của ASEAN và khu vực. Tôi tin tưởng rằng, với quyết tâm chính trị mạnh mẽ và tầm nhìn xa cũng như sự tham gia tích cực và đóng góp quý báu của Quý vị và Lãnh đạo các nước đối tác, Hội nghị sẽ thành công tốt đẹp, đưa ra những giải pháp thỏa đáng vì mục tiêu chung là hoà bình, ổn định, hợp tác phát triển ở khu vực và trên thế giới.

Với tinh thần đó, tôi xin tuyên bố khai mạc Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 17 và các Hội nghị liên quan.

Xin cám ơn Quý vị.