Hậu thế yêu mến hai văn tài này chắc cũng không nghĩ có ngày được đọc từng lá thư của hai ông để thêm cảm phục hai nhân cách cầm bút. Cái khí vị của từng bức thư hai “bạn già” gửi cho nhau - tưởng chỉ là tình riêng, không ngờ có thể lôi cuốn người đọc đến vậy trong suốt hơn 500 trang sách.

Ðọc thư cũng là được thưởng văn, bởi ngôn ngữ thanh tao, lời thư khúc chiết, chân tình, đôi khi hóm hỉnh. Và hơn nữa, đó là sự cảm động trước mối tình thâm hậu giữa hai tâm hồn tế nhị, nhạy cảm, “luôn luôn cố gắng giữ mình được sạch sẽ”, “giữ cho lòng khỏi vẩn đục”...

Nội dung chính của các bức thư - mối quan tâm lớn nhất của hai ông không gì khác là văn chương, là thơ, là những bạn văn cùng thời... khiến người đọc nhìn lại được cả một dòng chảy văn chương qua hai góc nhìn vừa uyên thâm, nghiêm cẩn, vừa khả ái, khoan hòa. Nỗi niềm thời cuộc, nỗi lòng “tri thiên mệnh” của tuổi già đau yếu, nỗi nhớ Ðông Hồ, tấm lòng với đất và người của cả hai không khỏi làm người đọc bùi ngùi...

Ðó là tình yêu với thiên nhiên khiến Nguyễn Hiến Lê không nỡ giẫm lên các nhị trắng của hoa mận rơi trên sân. Là nỗi đau đáu của Quách Tấn về nấm mồ của thầy Tản Ðà, về bao nhiêu điều đã viết và sẽ viết về đất và người Bình Ðịnh - nơi ông sinh ra. Là nỗi băn khoăn của Nguyễn Hiến Lê khi ít nhà xuất bản nào chịu in cũng như ít ai chịu khó đọc các cuốn địa phương chí: “Lạ quá [...] Quê hương mà họ không chịu tìm hiểu thì họ tìm hiểu cái gì?...”. Là lời xin lỗi của Quách Tấn khi phải viết thư bằng máy đánh chữ gõ thật nhẹ, bởi cây bút máy gắn bó 15 năm vừa gãy ngòi...

“Có một người đọc với đôi mắt sâu sắc và tấm lòng rộng rãi như ông là đủ rồi”, Quách Tấn viết như thế trong thư gửi Nguyễn Hiến Lê. Người tự nhận mình “kém đức tự tin” như Quách Tấn chắc sẽ càng tin “văn mình không đến nỗi mồ côi”, khi tập thư này đủ làm người đọc tự thấy thiệt thòi nếu không tìm đọc các tác phẩm của ông và người bạn tri âm Nguyễn Hiến Lê.

Phóng to Ảnh: T.T.D. Buổi giới thiệu cuốn sách Những bức thư đầm ấm sẽ diễn ra vào 14g30 ngày 18-12 tại cà phê sách Phương Nam (2A Lê Duẩn, Q.1, TP.HCM) với sự tham dự của gia đình ông Quách Giao (con trai thi sĩ Quách Tấn, người sưu tầm những bức thư) và gia đình các nhà thơ cùng thời với Quách Tấn và Nguyễn Hiến Lê như Chế Lan Viên, Yến Lan, Bích Khê. Tại buổi giới thiệu, nhà thơ Trụ Vũ và nghệ sĩ Thúy Vinh sẽ diễn ngâm một số bài thơ của Quách Tấn.