Phóng to
Gãy xương đòn có mảnh rời có nguy cơ chọc ra phổi. Ảnh Nam Anh	Xương đòn di lệch chọc ra da. Ảnh: Nam Anh

Một đầu xương đòn khớp với xương ức qua khớp đòn, đầu còn lại khớp với xương bả vai qua khớp cùng đòn để từ đó xương cánh tay được treo vào qua khớp vai. Người ta nhận thấy những người chơi Judo hay bị gãy xương đòn do bị dính đòn vật té đập vai xuống đất. Thế nhưng số người chơi Judo bị gãy xương đòn thì ít nhưng những người "xỉn" bia rượu gãy xương đòn thì nhiều. Sở dĩ như vậy là vì khi người ta say sẽ mất phản xạ té nên hay té đập vai xuống đường. Chấn thương mạnh làm xương đòn hay bị gãy ở đoạn giữa.

Đôi khi xương đòn có thể bị gãy ở 1/3 trong hay 1/3 ngoài nhất là phía đầu ngoài xương đòn. Loại gãy này phức tạp vì đầu ngoài xương đòn có dây chằng neo giữ đầu ngoài xương đòn. Xương gãy kèm theo mảnh gãy có dính dây chằng làm đầu ngoài xương đòn không được giữ lại nên gồ lên dưới da.

Xương đòn gãy hay bị di lệch vì phần đầu trong bị cơ ức đòn chũm kéo lên trên, đầu ngoài di lệch xuống dưới vì sức nặng của cánh tay. Đa phần các bợm nhậu đều tỉnh rượu ngay khi thấy phim gãy xương vì hai đầu xương gãy lệch hẳn đi. Đôi khi đầu xương gồ lên dưới da làm nguy cơ da bị chết do bị chèn ép thiếu máu nuôi.

Xương đòn vì có chức năng như giá treo cánh tay vào thân mình nên không thể nói là không có giá trị gì. Tuy nhiên xương đòn có đặc điểm là rất dễ lành dù có di lệch, thậm chí đôi khi hai đầu xương lệch hẳn mà vẫn lành dù để lại cục cal xương gồ lên dưới da sau khi lành. Vì nằm ngay dưới da nên khi được mổ nắn xương tỉ lệ lành xương lại thấp hơn là để tự lành và có nhiều biến chứng khi mổ.

Gãy xương đòn đa phần là lành tính nghĩa là có thể tự lành dù có di lệch. Nhưng đôi khi có những biến chứng xảy ra. Vì nằm ngay dưới da, nằm trên đỉnh phổi và mạch máu thần kinh nên đôi khi đầu xương gãy chọc ra da làm gãy xương hở dễ nhiễm trùng.

Đầu xương gãy có thể chọc vào đỉnh phổi làm tràn khí màng phổi gây suy hô hấp có thể chết người. Mảnh xương chọc vào thần kinh hay mạch máu dưới xương đòn làm chảy máu hay liệt tay. Những người gãy hai xương đòn một lúc sẽ khó thở vì mỗi khi thở xương đòn di động gây đau.

Một số bệnh nhân lo lắng thấy sao bác sĩ chỉ cho mang một cái đai vải trong khi xương mình bị gãy, đã vậy lại nắn không hết vì thấy hai đầu xương còn hở. Các anh chị cứ yên tâm vì rất khó nắn xương đòn cho hoàn chỉnh, mặt khác dù lành tư thế lệch như vậy nhưng không ảnh hưởng đến chức năng của cánh tay sau này. Nữ giới thì có hơi phiền vì có một cục gồ lên dưới da khi mặc áo hở cổ.

Dù đa phần gãy xương đòn không cần phải mổ nhưng một số trường hợp cần phải mổ như xương đòn di lệch quá nhiều, đầu xương chọc ra da, mảnh gãy chọc vào màng phổi hay chọc vào mạch máu hay thần kinh hoặc gãy cả hai xương đòn.

Mấy ngày tết mà không có bia rượu thì mất vui và bị đầy bụng vì quá nhiều đạm. nhưng nếu uống mà xỉn quá té gãy xương đòn thì phiền phức vì phải mất hai hay ba tháng xương mới lành và mới làm việc lại được xem như mất toi nửa năm vì bây giờ đã là tháng 2. Đầu năm, chúc mọi người vui vẻ bên mâm cỗ nhưng xin đừng quá chén.

Ths, BS TĂNG HÀ NAM ANH