Nhật Bản cần tuyển dụng số lượng lớn lao động nước ngoài trong ngành xây dựng - Ảnh: reuters.com

Chính sách mới cho thấy sự thay đổi lớn trong quan điểm chính thức của Nhật Bản về tiếp nhận lao động nước ngoài.

Cụ thể, hệ thống mới dự kiến sẽ được áp dụng từ tháng 6-2027, về nguyên tắc khuyến khích người lao động sau 3 năm có thể chuyển sang chế độ thị thực Lao động kỹ năng đặc định có thời hạn lưu trú dài hơn. 

Người lao động sẽ được phép thay đổi nơi làm việc, chủ lao động trong cùng một ngành nghề với một số điều kiện nhất định như đã làm công việc đó hơn 1 năm, có trình độ ngoại ngữ và kỹ năng chuyên môn đáp ứng một số tiêu chuẩn nhất định. 

Trước đó, việc không cho phép thay đổi nơi làm việc theo cơ chế cũ khiến nhiều lao động gặp phải những vấn đề như không được thanh toán lương, bạo hành hay bắt làm việc quá giờ trong thời gian dài mà không có lý do.

Hệ thống mới yêu cầu cả lao động nước ngoài và chủ sử dụng lao động phải nộp thuế và đóng bảo hiểm xã hội. Những lao động nước ngoài có tay nghề cao không thể làm việc do mang thai và sinh con thì khoảng thời gian nghỉ này được miễn tính vào tổng thời gian lưu trú 5 năm theo thị thực. 

Những lao động nước ngoài làm việc theo chương trình thực tập sinh kỹ năng hiện nay cũng được áp dụng biện pháp miễn trừ này.

Phát biểu tại cuộc họp với các bộ trưởng, Thủ tướng Shigeru Ishiba nhấn mạnh rằng trong bối cảnh cuộc chạy đua thu hút nhân tài nước ngoài ngày càng gay gắt trên toàn cầu, chính sách cơ bản có vai trò quan trọng để biến Nhật Bản thành một đất nước có môi trường làm việc hấp dẫn.

Chương trình thực tập sinh kỹ thuật hiện nay của Nhật Bản được áp dụng từ năm 1993 nhằm cải thiện năng lực kỹ thuật của lao động nước ngoài từ các quốc gia đang phát triển. Chương trình này bị chỉ trích là phương thức để Nhật Bản nhập khẩu lao động giá rẻ. 

Năm 2019, Nhật Bản triển khai chính sách thị thực kỹ năng đặc định trong 16 ngành như xây dựng, điều dưỡng, nông nghiệp…, những ngành đang chật vật do thiếu hụt lao động nghiêm trọng. Chương trình này giới hạn người lao động có thị thực kỹ năng đặc định loại 1 có thể lưu trú tại Nhật Bản tối đa 5 năm, trong khi thị thực loại 2 không giới hạn thời gian lưu trú, mở đường xin tư cách thường trú nhân và cho phép người lao động đưa gia đình đến Nhật Bản.

Theo Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi, số lượng lao động nước ngoài tại Nhật Bản đã đạt mức kỷ lục 2,3 triệu người vào cuối tháng 10 năm ngoái, tiếp tục xu hướng liên tiếp đạt được các mức cao kỷ lục kể từ năm 2013. Theo số liệu mới nhất, số lượng người sở hữu thị thực lao động kỹ năng đặc định hiện là 206.995 người, tăng gần 50% so với 5 năm trước.