Báo Thể Thao & Văn Hóa tổ chức lễ trao giải vào chiều 28-5 tại Hà Nội. Nhạc sĩ Phạm Tuyên có mặt nhận giải, không chia sẻ, phát biểu, chỉ một nụ cười hiền, mà cả khán phòng ai cũng xúc động vì được gặp người “nhạc sĩ của nhân dân”.

Khi những bài hát thiếu nhi của ông vang lên, mọi người vỗ tay theo nhịp bài hát đã gắn bó với tuổi thơ mình.

Phạm Tuyên - nhạc sĩ của tuổi thơ

Nhạc sĩ Phạm Tuyên (sinh năm 1930) là một trong những tên tuổi lớn của nền âm nhạc Việt Nam nửa sau thế kỷ 20. Trong sự nghiệp sáng tác đồ sộ kéo dài hơn nửa thế kỷ, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm ở nhiều thể loại, đặc biệt nổi bật với các ca khúc dành cho thiếu nhi.

Trong số hơn 700 ca khúc ông đã viết, có tới hơn 200 ca khúc cho thiếu nhi, trong đó có những bài đã trở thành ca khúc thiếu nhi kinh điển của nền âm nhạc Việt Nam, sống mãi trong ký ức của biết bao thế hệ thiếu nhi Việt Nam.

Như Chiếc đèn ông sao, Cánh én tuổi thơ, Trường cháu là trường mầm non, Cô và mẹ, Chú voi con ở Bản Đôn, Tiến lên đoàn viên, Bà còng đi chợ, Gánh gánh gồng gồng, Bầu và Bí, Con chim chích chòe…

Năm 2013, Phạm Tuyên đã xác lập kỷ lục “Nhạc sĩ sáng tác nhiều ca khúc về thiếu nhi được phổ biến rộng rãi nhất” do Tổ chức Kỷ lục Việt Nam công nhận. 

Ông còn phổ nhạc 41 bài đồng dao để truyền giữ vẻ đẹp hồn hậu và gần gũi của cảnh sắc thiên nhiên, con người, văn hóa dân gian Việt Nam cho các em thiếu nhi.

Lần đầu tiên, sau bao năm nằm im trong cuốn sổ nhạc, “kho báu” ấy đã được giới thiệu qua dự án sách Khúc đồng dao của bé mà chính con gái ông - nhà báo Phạm Hồng Tuyến - là người kể chuyện. Tập 1 có tên Về quê đã ra mắt bạn đọc.

Không dừng lại ở việc giới thiệu bài hát, dự án sách còn chọn hình thức sách đa phương tiện, kết hợp giữa kể chuyện, âm nhạc, minh họa và mã QR để nghe nhạc, nghe kể chuyện.

Với những dấu ấn của dự án sách Khúc đồng dao của bé, nhạc sĩ Phạm Tuyên đã được xem xét đến toàn bộ sự nghiệp để trao giải Hiệp sĩ Dế Mèn.

Ban giám khảo nhận định “nhạc sĩ của tuổi thơ” Phạm Tuyên xứng đáng với danh hiệu Hiệp sĩ Dế Mèn. Trước ông, giải Hiệp sĩ Dế Mèn đã được trao cho nhà văn Nguyễn Nhật Ánh (2020), Trần Đức Tiến (2023), Lý Lan (2024).

Anh bộ đội nghĩa vụ làm thơ được trao giải Dế Mèn

Ngoài giải thưởng lớn cho nhạc sĩ Phạm Tuyên, ban tổ chức còn trao giải Khát vọng Dế Mèn cho 5 tác phẩm:

1. Bộ tranh của họa sĩ nhí Phạm Hải Nguyên (13 tuổi, Lạng Sơn).

2. Có một Trái đất phẳng trong mắt em (bản thảo tập thơ của Lý Thăng Long).

3. Cuốn cổ thư của một mẫu thần (truyện của Nguyễn Hoàng Diệu Thủy, Nhà xuất bản Kim Đồng).

4. Hai cuốn truyện của Dy Duyên: Từ những ruộng rau ở nông trại Cúc Cu (Đốm Đốm vẽ, Nhà xuất bản Kim Đồng) và Những thứ bạn dùng để lấp một cái hố (Thanh Vũ vẽ, Nhà xuất bản Kim Đồng).

5. Trang trại cuối rừng (truyện của Phạm Công Luận, Nhà xuất bản Kim Đồng).

Có 3/5 giải Khát vọng Dế Mèn đều là những tác giả trẻ, những cây bút mới viết cho thiếu nhi.

Trong đó tác giả Dy Duyên có đến 2 tác phẩm được vinh danh là Từ những ruộng rau ở nông trại Cúc Cu (Đốm Đốm vẽ, Nhà xuất bản Kim Đồng) và Những thứ bạn dùng để lấp một cái hố (Thanh Vũ vẽ, Nhà xuất bản Kim Đồng).

Dy Duyên sinh năm 1987, mới sáng tác cho thiếu nhi trong một vài năm trở lại đây. Năm 2019, cô ra mắt tác phẩm đầu tay Cúc dại và tia nắng (Nhà xuất bản Kim Đồng), một câu chuyện mang âm hưởng đồng thoại.

Nguyễn Hoàng Diệu Thủy với tập truyện Cuốn cổ thư của một mẫu thần. Trước đó, vào năm 2022, tác giả này cũng từng đoạt giải Khát vọng Dế Mèn với tác phẩm Đu đưa trên ngọn cây bàng.

Lý Thăng Long sinh năm 2000, hiện đang thực hiện nghĩa vụ quân sự tại Đồng Nai. Tại lễ trao giải, Thăng Long cho biết bạn sáng tác tập thơ trong những phiên gác, trong quãng thời gian đi làm nghĩa vụ quân sự.

Ban giám khảo đánh giá tập thơ gây ấn tượng với sự kết hợp giữa cái nhìn hồn nhiên và khả năng gợi nỗi suy tư sâu lắng. Tập thơ cho thấy sự trở lại của một giọng thơ vừa có chiều sâu, vừa có sự hồn nhiên.

Nhạc sĩ Phạm Tuyên: Nhánh tươi non hiến cho con trẻ

Nhạc sĩ Thụy Kha nói Phạm Tuyên là nhạc sĩ của tuổi thơ. Nhà thơ Trần Đăng Khoa khẳng định Phạm Tuyên là một đại thụ, trong đó có một nhánh tươi non ông dành hiến dâng cho con trẻ.