Phóng to
Bông hồng Marakech	Phong cảnh Iceland

TTCN - Mệnh thủy, Claire Xuân như nước chảy khắp nơi. Lần đầu tiên, nữ nhiếp ảnh gia có gần 20 năm cầm máy, cũng là họa sĩ đồ họa và một nhà lữ hành, mang những hình ảnh cô ghi được từ khắp thế giới về quê nội triển lãm (*).

Năm 1996, Claire Xuân quyết định hành hương về quê cha và lần triển lãm này là lần thứ tư cô về VN. Ông nội cô là người Hà Nội, ở ngõ Phất Lộc, đã sang Pháp từ một thế kỷ trước và từ đó đến nay, cô là người đầu tiên trong gia đình trở lại VN.

Là con một, Claire giống bố. “Khi tôi còn bé, một số người cứ tưởng mẹ tôi nhận con nuôi. Chúng tôi chẳng có gì chung về ngoại hình” - cô kể. Với mái tóc đen dày, bông tự nhiên và vóc dáng nhỏ nhắn, Claire tỏ ra rất thú vị khi đi trên phố thường “được” nhầm là người VN và được nhiều người hỏi han dù cô không nói được tiếng mẹ đẻ.

Mỗi nơi đi qua đem lại cho Claire một journal - có thể hiểu như một tùy bút bằng ảnh. Sau khi cho ra đời năm journal: Việt Nam và ngũ hành, Maroc, Nước và không khí của Paris, Madagascar và Iceland, bộ sưu tập ảnh mới nhất của Claire là Thái Lan vừa ra mắt ở Bangkok cùng với một triển lãm ảnh vào tháng ba. Iceland đã được giới thiệu tại Bảo tàng Nhiếp ảnh của thủ đô Reykjavik vào mùa hè 2003.

Phóng to
Cá thiêng ở Thái Lan	Phụ nữ vùng cao VN

Việt Nam và ngũ hành ra mắt tháng 12-1998, được tuyển chọn cho cuộc triển lãm các tác phẩm tạo hình xuất sắc trong năm 2000 tại Paris và từ 1999 được treo ở tòa nhà Quốc hội Pháp. Việt Nam và ngũ hành cũng được trưng bày và lưu giữ tại Bảo tàng Guimet. Còn ai đến Văn phòng du lịch Paris có thể chiêm ngưỡng bộ Nước và không khí của Paris.

Chụp ảnh chỉ chiếm 30% công việc của Claire. Mỗi bức ảnh cần được in bốn lần, mỗi lần một màu, màu này khô mới in chồng màu khác, trên loại giấy thủ công truyền thống châu Âu làm từ sợi bông có từ 400 năm trước. Mỗi một album ảnh, gọi là portfolio, được đóng hộp rất trang trọng và tinh xảo, hầu như đều làm bằng tay.

Với mỗi journal, có 999 portfolio với chữ ký tác giả được ấn hành và được bán với giá 250-350 euro. Tại trang web của Elements Edition - nhãn hiệu xuất bản phẩm của Claire Xuân có từ 1998 - có thể thấy những cái tên như Toyota, UNDP, Renault, Warner Music, Virgin, Bảo tàng Lịch sử tự nhiên (Hoa Kỳ), Peugeot… trong danh sách các khách hàng thường xuyên.

Sau bốn năm học mỹ thuật và thiết kế ở Paris, Claire Xuân bắt đầu sự nghiệp như một người tạo dáng và trang trí cho một công ty xuất bản nhưng chẳng mấy chốc lòng đam mê nhiếp ảnh đã khiến cô rời bỏ Paris năm 1991, với máy ảnh trong tay bắt đầu chu du thế giới.

Phóng to “Mặc dù sinh ra và lớn lên trên đất Pháp tôi vẫn cảm thấy mình thuộc về VN. Chúng ta nói: “Đất lên tiếng!”. Điều đó quả thật đúng. Tôi cứ nghĩ tôi đã từng tới nơi này. Có điều gì thật huyền bí, tôi nhận ra các thứ dù chưa từng ở đó. Như trong một giấc mơ”.

“Theo tôi, ba yếu tố: đề tài, màu sắc và ánh sáng và trên tất cả, sự hòa hợp của cả ba, làm nên một bức ảnh. Đôi khi không đơn giản để chiếm lĩnh được những khoảnh khắc thiên nhiên đẹp. Tôi từng liều mạng cho chỉ một cú bấm máy trong rừng nguyên sinh ở Madagascar, sau khi đã đợi bốn ngày cho mưa tạnh rồi rơi vào một trận bão. Tôi đã nghĩ mình sẽ chết chìm trong Ân Độ Dương cùng với những bức ảnh. Chưa kể những bất trắc đối với một phụ nữ trẻ hành trình đơn độc...”.

Định cư tại California, Claire Xuân cùng vài đồng nghiệp trong ngành đồ họa làm thử những ấn phẩm đầu tiên của cô. Năm 1995, Claire trở lại Paris giới thiệu thành quả lao động của mình. Sự đồng cảm với năm yếu tố vật chất cơ bản kim, mộc, thủy, hỏa, thổ của phương Đông cũng như bốn yếu tố làm nên thế giới theo quan điểm triết học cổ Hi Lạp: nước, lửa, không khí và đất là cội nguồn cảm hứng cho những sáng tạo của Claire Xuân.

Trong portfolio về VN với bìa màu đá xám chạm khuyết ngũ hành bằng chữ Nôm, bức Thổ ghi hình chiếc xe bò nặng rơm trên con đường đất đỏ, Mộc là một cánh cửa chùa cũ ở Huế, những cây nhang nghi ngút ở chùa Vĩnh Nghiêm tượng trưng cho Hỏa…

Còn trong portfolio về Thái Lan, yếu tố Kim thấy rõ qua những lá vàng tín đồ dát lên tấm kính che tượng Phật, trong khi bức Thủy với đàn cá thiêng quẫy trong hồ nước làm nên một hòa sắc đều đặn như thể những hoa văn trên đá cẩm thạch.

Claire bảo rằng cô chứng kiến sự “chen chân” của đủ năm yếu tố tại VN, trong khi tại Paris cô chỉ thấy rõ nhất nước và không khí. Trong những bức phong cảnh hùng vĩ chụp ở Iceland, nước và đất luôn song tồn và lửa ẩn chứa ở tầng sâu. Với Claire, đảo Madagascar được tạo nên bởi gỗ, đất và nước.

Ngũ hành sẽ còn dẫn Claire Xuân tới những đâu? “Tôi sẽ rất thích và cần thám hiểm Ấn Độ, rừng Amazon và Nhật Bản”.

(*) Triển lãm ảnh Ngũ hành của Claire Xuân tại L’espace - Trung tâm Văn hóa Pháp tại Hà Nội (số 24 Tràng Tiền) đến ngày 2-5