Phóng to

Xôi sắn

Còn nhớ có lần ông kể lại thời đói rét cả nhà phải ăn sắn trừ cơm suốt mấy tháng liền, dường như lúc ấy có sắn đã là may lắm. Những gia đình không trồng nổi sắn còn không có gì mà ăn. Mỗi lần cháu khen sắn ngon thế này, có ăn mãi cũng không chán, ông chỉ mỉm cười, bởi ông đã từng trải qua cái thời kỳ gian nan ấy. Ông còn dặn củ sắn ấy từng là cứu tinh của cả gia đình, trong lúc khó khăn nhất thì nay chẳng còn ai nhớ đến. Nó chỉ được coi là thức ăn chính để dành cho gia súc.

Ông thì nói vậy, chứ tuổi thơ những đứa trẻ nghèo quê tôi có đứa nào không biết đến món xôi sắn ấm nóng dẻo thơm của bà, của mẹ. Mỗi sớm mai trước khi đi học, được ăn nắm xôi dẻo ngọt vị gạo nếp mùa lẫn với những miếng sắn nho nhỏ trắng ngần mà bở bùi xen cả vài cọng dừa thơm thảo, đứa nào cũng no căng bụng rồi mới chịu đi học.

Mỗi sớm mai ấy mẹ lại dậy thật sớm, ngâm gạo rồi luộc sắn và nạo dừa sẵn, để khi nấu xôi sắn cho kịp buổi chợ phiên. Sắn quê tôi trồng nhiều, dường như nhà nào cũng có ít nhất vài luống trồng ngoài doi đất dưới bờ sông, thế nhưng không phải ai cũng làm được món xôi sắn dẻo thơm như của mẹ. Cũng vì thế, món quà buổi sáng của mẹ bao giờ cũng hết nhẵn khi mặt trời mới kịp lên đỉnh ngọn tre đầu làng. Gánh xôi sắn ấy nuôi mấy anh em tôi qua những năm tuổi thơ nghèo vẫn được đi học, quần áo được mặc ấm hơn trong những ngày mùa đông giá rét.

Từ những củ sắn mới mang ngoài ruộng về còn lấm đất được mẹ chọn kỹ rồi rửa sạch, bóc hết lớp áo ngoài rồi bóc cả lớp áo dày kế tiếp, đến khi gặp lõi sắn trắng ngần phía trong cùng mới thôi. Củ sắn được chọn phải là những củ ngắn, tròn lẳn và không bị sâu bệnh. Sắn rửa sạch rồi mang luộc trước cho nguội, để khi đồ với xôi sẽ không bị lẫn vào. Dừa mua được ở buổi chợ phiên, mẹ đem nạo thành từng sợi nhỏ để khi trộn với gạo và sắn sẽ dễ làm hơn.

Gạo nếp đã ngâm sẵn, cho vào chiếc hong gỗ hằng ngày vẫn đồ xôi, trộn hỗn hợp gạo, dừa và sắn đã được xắt thành từng miếng nhỏ sau đó bắc lên bếp đồ. Gạo nếp của vụ mùa hạt tròn mẩy, khi đồ lên tạo ra độ kết dính với sắn và dừa, cho thêm chút dầu ăn hay mỡ cho xôi được óng ả, khi ăn thì béo và bùi. Khi đồ xôi, mẹ vẫn dặn con gái không nên để lửa quá lớn, dễ làm xôi không chín đều, có chín thì xôi cũng không được ngon. Xôi sắn khi ăn có thể cho thêm hành khô đã rang giòn ăn thơm lừng. Xôi sắn kết hợp ăn với đậu xanh đồ sẵn cũng là một món tuyệt cú mèo.

Những củ sắn quá quen thuộc ấy gắn bó với chúng tôi trong suốt thời ấu thơ của mình. Từ củ sắn lùi trong buổi chiều nào chăn trâu cắt cỏ cho đến câu chuyện no đói trong lời kể của ông, thế nhưng món xôi sắn dẻo thơm vẫn mãi đi vào trong ký ức về những mùa đông ấm áp của tuổi thơ.

Phóng to Áo TrắngXuân Tân Mão2011 hiện đã có mặt tại các sạp báo. Mời bạn đọc đón mua để thưởng thức được toàn bộ nội dung của ấn phẩm này.