* Các công trình xây dựng phải thiết kế chống động đất

Read this on Tuoitrenews.vn

Phóng to

Bốn màn hình cập nhật các bản tin về động đất và sóng thần ở Việt Nam và trên thế giới tại Trung tâm Báo tin động đất và cảnh báo sóng thần Việt Nam Ảnh: Tiến Thành

Tại buổi họp, công tác phòng chống lụt bão được các đại biểu địa phương đem ra mổ xẻ. Đặc biệt là tình trạng các công trình xây dựng, thủy điện, thủy lợi chưa chú trọng công tác phòng chống động đất, sóng thần.

Theo TS Lê Huy Minh - phó viện trưởng phụ trách Viện Vật lý địa cầu, trong năm 2010, động đất xảy ra đầu tiên ở Cao Bằng, sau đó tới khu vực miền Trung (Nghệ An) rồi ngoài khơi Bà Rịa - Vũng Tàu. Tính từ đầu năm 2011 đến nay cũng đã xảy ra hai lần động đất ở khu vực ngoài khơi Phan Thiết (ngày 27-1 và 26-3).

Tuy các trận động đất này có cường độ nhỏ, chưa vượt quá 5 độ Richter nhưng cũng là cảnh báo mà chúng ta cần chú ý. Không chỉ động đất trong nước mới bị ảnh hưởng mà những trận động đất ở các nước khu vực cũng là một mối “đe dọa” đến Việt Nam. Dẫn chứng cụ thể nhất là trận động đất ở Myanmar ngày 25-3 làm nhiều khu vực ở Hà Nội bị rung lắc mạnh, dư chấn đo được lên đến 4-5 độ Richter.

Sau 15-20 phút mới có thể cảnh báo sóng thần

Cũng theo Viện Vật lý địa cầu, hiện nay Việt Nam đã xây dựng được 5/30 trạm quan trắc cảnh báo động đất, sóng thần, cộng với trạm quan trắc của các nước bạn nên khả năng đo cường độ các trận động đất tương đối chính xác. “Ngoài ra Viện Vật lý địa cầu cũng xây dựng 25 kịch bản về động đất, sóng thần. Nếu có xảy ra động đất ở biển Đông, tùy theo mức độ chúng tôi áp vô các kịch bản có thông số gần giống để có các giải pháp ứng phó”, ông Minh cho biết.

Tuy nhiên, hạn chế hiện nay là những trạm quan trắc cảnh báo như trên còn quá ít so với nhu cầu. Kế đến là khả năng dự báo cũng có giới hạn. Nếu như sau động đất khoảng 9 phút các cơ quan dự báo quốc tế đã có thể phát cảnh báo khả năng xảy ra sóng thần thì ở Việt Nam có thể phải mất 15-20 phút.

Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải lưu ý các địa phương: “Mặc dù Việt Nam chưa phải là một quốc gia chịu ảnh hưởng lớn bởi động đất và sóng thần nhưng với tình hình biến đổi khí hậu trong thời gian gần đây, buộc chúng ta phải tự đặt mình nằm trong vùng bị ảnh hưởng lớn. Vì vậy chúng ta không chủ động thì không có cách gì để đối phó, khi động đất mạnh xảy ra sẽ trở thành thảm họa lớn”.

Các công trình không chịu nổi động đất

Không chỉ hệ thống cảnh báo, dự báo còn hạn chế mà nhiều công trình xây dựng hiện nay từ hạ tầng giao thông đến thủy lợi, thủy điện đều ít chú trọng đến công tác phòng chống động đất.

Nhắc lại trận động đất tại Nhật Bản ngày 11-3, trung tướng Trần Quang Khuê - phó tổng tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, phó chủ tịch thường trực Ủy ban Quốc gia tìm kiếm cứu nạn - cho rằng: “Nhiều công trình của Nhật Bản đều được xây dựng chống động đất, sóng thần nhưng qua trận động đất vừa qua lại bị thiệt hại đến như vậy, trong khi các công trình xây dựng ở nước ta chưa tính đến đối phó với động đất, sóng thần”.

Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải cho biết qua kiểm tra sơ bộ vừa qua Chính phủ thấy nhiều địa phương rất coi thường các chỉ tiêu chống động đất trong xây dựng. Vì vậy, trong kế hoạch phòng chống lụt bão năm 2011, ông Hải cho biết sẽ yêu cầu Bộ Xây dựng tổ chức các đoàn cùng các địa phương kiểm tra toàn bộ hệ thống tiêu chuẩn thiết kế các công trình ứng phó với các mức động đất thế nào. Từ đó rút ra những kinh nghiệm, những nhược điểm để chấn chỉnh.

Trong các công trình chưa tính đến việc chống động đất, đáng lo ngại nhất là các hồ thủy lợi, thủy điện lớn. Các đại biểu kiến nghị phải đảm bảo các công trình hồ, đập chống được động đất, đặc biệt phải kiểm tra lại mức độ an toàn của các hồ thủy điện ở thượng lưu vì nếu có động đất phá hủy các hồ này thì khu vực hạ du như Hà Nội cực kỳ nguy hiểm.

Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải chỉ đạo ngay cho Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Bộ Công thương kiểm tra rà soát lại các hồ thủy lợi, thủy điện, kiên quyết cải tạo khẩn cấp những hồ chứa không đảm bảo an toàn. Ngoài ra, Bộ Công thương kiểm tra lại quy trình xả lũ tại các hồ thủy điện, làm sao đảm bảo được nhiệm vụ cắt lũ, giảm thiệt hại cho các khu vực hạ du.

Theo đó, trung tâm đã được trang bị hai máy chủ, màn hình tinh thể lỏng để hiển thị trạng thái hoạt động của hệ thống trạm địa chấn; phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu động đất, sóng thần.

Từ ngày 14 -5-2009, trên máy chủ của trung tâm đã cài phần mềm Seiscomp 3 (cho phép xác định một cách tự động các tham số chấn tiêu động đất cũng như cường độ của các trận động đất) thu nhận số liệu địa chấn thời gian thực của mạng trạm địa chấn dải rộng trong khu vực Đông Nam Á, trong đó có hai trạm Đà Lạt và Sơn La, bốn trạm Hòa Bình, Sa Pa, Phủ Liễn và Vinh trong khuôn khổ hợp tác với Đài Loan và Nhật Bản.

Với hệ trạm địa chấn dải rộng khu vực Đông Nam Á có số liệu thu nhận được tại Viện Vật lý địa cầu như hiện nay, VN hoàn toàn có thể phát hiện được các trận động đất trung bình ở khu vực biển Đông và các vùng lân cận sau khi động đất xảy ra một vài phút.

Hiện nay, Viện Vật lý địa cầu cũng đang triển khai dự án “Tăng cường mạng lưới quan sát động đất phục vụ báo tin động đất và cảnh báo sóng thần 2009-2013”. Mục đích của dự án là xây dựng một hệ thống trạm địa chấn (gồm 30 trạm) và trung tâm xử lý số liệu động đất có khả năng ghi nhận đầy đủ và nhanh chóng xác định các thông số của các trận động đất từ 3,5 độ Richter xảy ra trên đất liền và vùng biển gần bờ, các trận động đất từ 6,5 độ Richter trên toàn vùng biển Đông Việt Nam.

Dự kiến kinh phí khoảng 90 tỉ đồng để thiết kế xây dựng 22 trạm, lắp đặt thiết bị hoàn chỉnh cho 5 trạm: Điện Biên, Sa Pa, Phủ Liễn, Hòa Bình và Vinh... Đến nay Việt Nam có 12 trạm dải rộng truyền số liệu thời gian thực tự động về trung tâm để xác định thông tin về động đất một cách nhanh chóng và chính xác.

Bên cạnh đó, trung tâm có quan hệ chặt chẽ với Trung tâm Cảnh báo sóng thần Thái Bình Dương, Cơ quan tư vấn sóng thần Bắc Thái Bình Dương, thường xuyên nhận được fax cảnh báo sóng thần từ hai cơ quan này.