Phóng to

Sudan đã giành được độc lập sau khi Ai Cập rút quân khỏi đất nước có diện tích lớn nhất châu Phi với trên 40 triệu dân này. Trong 55 năm qua, sự kiện bao trùm lên đất nước này là cuộc nội chiến Bắc - Nam, trong đó có 22 năm là khốc liệt nhất với 2 triệu người thiệt mạng. Hiệp định đình chiến được ký vào năm 2005 thì điểm nóng lại chuyển sang phía tây nước này, đó là vùng Darfur. Cuộc chiến tại Darfur trong bảy năm qua làm khoảng 200.000 người thiệt mạng.

Theo hiệp định, miền Nam sẽ tổ chức trưng cầu ý dân về việc thống nhất hay tách thành một quốc gia độc lập. Dự kiến kết quả trưng cầu sẽ được công bố vào ngày 15-2-2011. Tuy nhiên, tính đến ngày 12-1 đã có đủ 60% cử tri đăng ký bỏ phiếu xong, đủ để cuộc trưng cầu có hiệu lực. Theo thăm dò những người đã bỏ phiếu, khoảng 90% người dân Nam Sudan tán thành việc ra đời một quốc gia mới.

Nam Sudan có khoảng 8-10 triệu dân với 85% mù chữ, 90% dân số sống dưới mức 1 USD/ngày, nhưng lại có nhiều mỏ dầu, đem lại 75% nguồn ngoại tệ cho Sudan. Quốc gia mới này sẽ đặt thủ đô ở Juba, đã có sẵn quốc kỳ và quốc ca nhưng chưa thống nhất về tên gọi quốc gia. Có ý kiến chọn là “Cush” với ý nghĩa đây là đất nước của người Thiên Chúa giáo, khác với miền Bắc Sudan chủ yếu theo đạo Hồi. Ý kiến khác nên chọn tên gọi “Cộng hòa Nile” vì dòng sông Nile, đúng ra là Nile trắng, chảy giữa lãnh thổ Nam Sudan. Sông Nile, sông dài nhất thế giới, có hai nhánh là Nile trắng và Nile xanh, trong đó nhánh Nile trắng lớn hơn. Việc tuyên bố quốc gia mới dự kiến diễn ra tháng 7-2011.

Điều gay cấn là việc phân chia tài nguyên và khoản nợ quốc tế lên đến 35 tỉ USD. Vấn đề phân chia nguồn nước sông Nile cũng phức tạp, nhất là khi Ai Cập, nước đang được hưởng nhiều nhất (55,5 tỉ m3), cứ đòi giữ nguyên quota theo thỏa thuận cũ.

Có mặt tại Sudan trong thời gian trưng cầu ý dân, ông Phạm Sĩ Tam - đại sứ Việt Nam tại Ai Cập kiêm nhiệm Sudan - cho biết tình hình tại thủ đô Khartoum vẫn yên ắng, trật tự an ninh tốt nhưng tỉ giá USD tăng lên hằng ngày. Nhu cầu USD để mang vào miền Nam tăng đột biến, mặc dù chính phủ nước này đã có một số biện pháp hạn chế. Sẽ có một cuộc di cư và hồi hương vào miền Nam, ước tính lên đến 1 triệu người.