Câu trả lời của người trong cuộc

Xung quanh dư luận sau phóng sự của Đài truyền hình Gia Lai, để tìm kiếm sự thật, Tuổi Trẻ đã ghi nhận ý kiến từ những người trong cuộc.

* Đạo diễn Minh Chuyên:

Bí mật đau lòng

Tôi rất đau lòng vì để xảy ra chuyện như thế này. 30 năm nay tôi làm việc vì hương hồn các liệt sĩ. Tôi không thể làm một việc "biến không thành có” mà qua mắt được gia đình liệt sĩ và hương hồn liệt sĩ. Gia đình đã đi cùng chúng tôi suốt cuộc hành trình và chắc chắn họ không bao giờ chấp nhận việc làm gian dối.

Trong quá trình tìm kiếm ngôi mộ cũng như quá trình làm phim, có những việc rất đau lòng, rất tế nhị, mà nếu công khai hết ra thì không có lợi cho ai cả, chỉ làm những người có liên quan thêm đau đớn. Tôi cũng đã cố gắng giữ bí mật không hay này, nhưng để tránh sự hiểu lầm không cần thiết, tôi xin được nói thẳng: ngôi mộ trong nghĩa trang Ayun Pa ấy chính là mộ liệt sĩ Đảm, chúng tôi đã phải bí mật thuê người đào lên, bí mật mang hài cốt về.

Còn cảnh khai quật ngôi mộ trong phim không phải cảnh thật. Nhưng nó cũng không xa ngôi mộ thật là mấy, chỉ 1.000m thôi. Lý do rất đau lòng: chúng tôi đã vào Phòng Thương binh - xã hội huyện Ayun Pa gặp bà Phú trưởng phòng, được bà giới thiệu xuống anh quản trang tên Minh. Xuống đến nơi mới được biết, theo quy định, mộ liệt sĩ vô danh không được phép khai quật và di chuyển. Chúng tôi đã phải thuyết phục anh Minh từ chiều hôm trước đến trưa hôm sau mới được đồng ý, vì tình cảm, anh Minh cho phép gia đình thuê người đào nhưng không được quay phim chụp ảnh. Cảnh dàn dựng lại trên phim chúng tôi phải nói là ngôi mộ đào được cách xa nghĩa trang để tránh phiền hà cho anh Minh.

Bà Phú nói trong tháng năm không có ngôi mộ nào được khai quật, vì lúc đó chúng tôi không thể để lộ chuyện này, nhưng nếu bây giờ khai quật ngôi mộ mà nhà ngoại cảm Bích Hằng đã chỉ, sẽ thấy hài cốt đã được chuyển đi rồi. Gia đình đã mang về quê. Về hài cốt, lúc đầu trong phim là chiếc tiểu sành to, sau đó là gói nhỏ hơn, có phủ cờ là do gia đình chuyển hài cốt liệt sĩ sang một hộp cactông cho nhẹ hơn, nên hộp cactông bé hơn chiếc tiểu sành.

Tôi thừa nhận trong phim có những chi tiết dàn dựng, nhưng không có chi tiết nào sai bản chất sự việc. Điều cơ bản nhất là cùng với gia đình, chúng tôi đã đưa được hài cốt của liệt sĩ về quê hương.

* Ông Hoàng Minh Diệu - em trai liệt sĩ Hoàng Ngọc Đảm:

Điều cốt yếu là anh tôi đã về đến nhà

Tôi năm nay 60 tuổi, gia đình tôi đã mong ngóng anh tôi 40 năm trời, khởi sự đi tìm từ năm 2002. Đến khi gần như chắc chắn tìm được mộ anh, chúng tôi mới cho anh Minh Chuyên - là người chúng tôi biết có tâm với liệt sĩ - đi cùng. Vào đến nơi mới biết có hai địa chỉ lẽ ra có thể nhờ cậy được thì lại bị từ chối: đó là Tỉnh đội Gia Lai và Phòng LĐ-TB&XH.

Vào đến đấy rồi mà gặp quá nhiều chuyện rắc rối, đau lòng, gia đình cũng chẳng muốn nói. Nhưng có nhiều người không biết mà lại tỏ ra nghi ngờ nên tôi nói thẳng là chúng tôi đào trộm mộ đấy! Đào trộm làm sao mà quay phim chụp ảnh được!? Cho nên ngày hôm sau ông Minh Chuyên có dựng lại cảnh đào mộ và ông Homer tham gia thì tôi nghĩ cũng chấp nhận được thôi. Điều cốt yếu là anh tôi đã về được đến nhà, giải tỏa được nỗi oan, thỏa lòng mẹ tôi, chị dâu tôi…