Chuyện xảy ra với hộ gia đình bà Lê Thị Cảnh (hiện ở hẻm 630/25 Huỳnh Tấn Phát, P.Tân Phú, Q.7, TP.HCM).

Anh Phan Lê Thiện Hà (37 tuổi, cháu bà Cảnh) cho biết trước đây gia đình anh có căn nhà ở mặt tiền đường của cha mẹ cho nhưng do bà Cảnh - dì ruột của anh (độc thân) - đứng tên. Vì điều kiện kinh tế khó khăn, nên năm 2004 cả gia đình bàn nhau bán nhà, chia tiền để mua nhà ở khu vực khác rẻ hơn. Hai anh em cùng mua một lô đất tại hẻm 630/25, nhưng do khu đất này trong diện quy hoạch, không được cấp giấy chủ quyền. “Quá bận rộn với việc mưu sinh chăm lo cho gia đình, anh em tôi chủ quan vì nghĩ chỉ sống cạnh phường cũ, không đi xa nên không cần khai báo tạm vắng” - anh Hà phân trần.

Không làm được giấy tờ

Rắc rối bắt đầu phát sinh khi anh Hà làm mất sổ hộ khẩu vào đầu năm nay lúc đi làm thủ tục nhập hộ khẩu cho cháu gái (con em trai, chung hộ khẩu) và con trai (sinh năm 2012). Ngoài ra, anh cũng làm mất giấy chứng minh nhân dân của vợ là chị Nguyễn Thị Ánh Tuyết, 28 tuổi.

Anh Hà đã làm đơn trình báo, đề nghị cấp lại sổ hộ khẩu, chứng minh nhân dân cho vợ, có Công an P.Tân Quy xác nhận. Toàn bộ hồ sơ được nộp lên đội cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội Công an Q.7. Dù được Công an Q.7 cấp giấy hẹn cấp sổ mới, nhưng sau đó giấy hẹn này bị thu hồi.

“Mất sổ hộ khẩu, không được cấp lại có nghĩa là mọi giấy tờ liên quan tới các thành viên trong gia đình đều không thể làm lại, còn giấy tờ gì thì dùng nấy, mất hoặc hết hạn là đương nhiên thành công dân không được thừa nhận” - anh Hà buồn rầu nói. Vợ anh Hà không thể làm hồ sơ xin việc, có chiếc xe máy không thể đăng ký và quan trọng nhất, cháu anh không có hộ khẩu để đi học theo tuyến, cuối cùng phải về Q.Thủ Đức gửi người thân cho nhập hộ khẩu, đi học tại đấy. Con trai anh Hà gần 2 tuổi không nhập hộ khẩu được, không lấy được bảo hiểm y tế...

“Vì bỏ địa phương đi không khai báo”

Thượng tá Trần Văn Hiếu, phó trưởng Công an Q.7, cho biết theo quy định của Luật cư trú, những trường hợp đã bán nhà, mất sổ hộ khẩu vẫn được cấp lại bình thường. Riêng hộ bà Cảnh, Công an Q.7 không cấp lại vì theo hồ sơ lưu trữ, gia đình bà Cảnh đã bỏ địa phương - nơi đăng ký hộ khẩu thường trú từ năm 2004 - không khai báo tạm vắng. Ngày 30-3-2007, Công an P.Tân Quy đã xóa hộ khẩu cả hộ theo quy định tại điều 16 nghị định 51/CP ban hành ngày 10-5-1997 của Chính phủ về việc đăng ký và quản lý hộ khẩu. Công an Q.7 đã có văn bản trả lời gia đình bà Cảnh.

Thượng tá Cao Văn Đen, phó trưởng Phòng cảnh sát quản lý hành chính về trật tự - an toàn xã hội (PC64) Công an TP.HCM, cho biết: Công an Q.7 không cấp lại sổ hộ khẩu cho gia đình bà Cảnh là đúng. Tháng 7-2007, Luật cư trú có hiệu lực thi hành, không quy định về việc xóa hộ khẩu với những trường hợp đi khỏi nơi cư trú không khai báo quá sáu tháng. Tuy nhiên, quy định này không áp dụng hồi tố cho những trường hợp đã bị xóa hộ khẩu trước đó, vì vậy bà Cảnh phải đáp ứng các điều kiện theo quy định mới để nhập lại hộ khẩu. Nếu gia đình bà Cảnh muốn nhập hộ khẩu mới phải thực hiện việc xác nhận hộ khẩu gốc tại Công an Q.7, sau đó nhờ một hộ gia đình nào đó trên địa bàn TP.HCM bảo lãnh cho hộ gia đình bà theo quy định thì bà sẽ được nhập hộ khẩu trở lại.

Trong trường hợp gia đình bà Cảnh đang ở tại khu vực quy hoạch, không được cấp giấy chủ quyền nhà đất, bà có thể làm đơn đề nghị UBND phường xác nhận các tiêu chí: tình trạng nhà ở được phép sử dụng ổn định, không có tranh chấp, toàn bộ diện tích xây dựng trên không lấn chiếm trái phép, không nằm trong khu vực cấm xây dựng, không có quyết định thu hồi đất, quyết định tháo dỡ hoặc bị kê biên, tịch thu để thi hành án, trưng mua. Sau khi xác nhận các tiêu chí này, bà mang giấy xác nhận đến Công an Q.7 sẽ được giải quyết nhập hộ khẩu trở lại tại nơi ở mới.