Trong khi đó, nông dân vẫn tiếp tục sản xuất lúa, chính quyền địa phương vẫn lo chuẩn bị cho sản xuất thêm lúa, ngành nông nghiệp vẫn tiếp tục xin Chính phủ bỏ tiền nhiều ngàn tỉ để làm thủy lợi cho nông dân trồng thêm lúa...

Cuối cùng thì nông dân ta thán, doanh nghiệp lo vay tiền Nhà nước để "giải cứu" bằng cách mua lúa tạm trữ.

Nhìn lại thị trường gạo năm qua cho thấy Philippines, Indonesia, Malaysia và Trung Quốc đã nhập một lượng lớn gạo của Thái Lan, nên đến đầu năm 2019 tạm dừng nhập thêm. 

Mặt khác, Philippines và Indonesia trúng mùa, nhất là Philippines, theo Bộ Nông nghiệp nước này đã trúng mùa lớn nhất trong lịch sử, lượng gạo dự trữ còn lớn. 

Thêm vào đó, một số thương lái quốc tế, Trung Quốc và Ấn Độ xả kho dự trữ gạo cũ để đưa gạo mới vào. Gạo này bán với giá rẻ, thương lái quốc tế tập trung mua để bán lại cho các nước châu Phi nên họ lơ là với gạo giá cao của các nơi khác như Việt Nam.

Theo một nghiên cứu của các chuyên gia kinh tế, xuất khẩu gạo chỉ tập trung cao từ một số ít quốc gia, cho nên thị trường gạo quốc tế dễ bị gián đoạn nguồn cung từ các nước xuất khẩu lớn. Khi có một sự thay đổi đột ngột trong chính sách thương mại ở một hoặc nhiều quốc gia này đều có thể có tác động lớn đến dòng chảy và giá cả thị trường thế giới.

Vào những thời điểm như hiện nay khi cung vượt quá mức cầu trong nước, chỉ có người sản xuất là chịu thiệt.

Vậy chúng ta có thể làm gì để giải cứu cho nông dân trong lúc nguy cơ này? Có lẽ thay vì cho doanh nghiệp vay tiền không lãi để mua lúa tạm trữ cho nông dân, Nhà nước nên cho nông dân trực tiếp vay số tiền nhỏ để thanh toán nợ nần, đến khi giá lúa tăng lại và bán được lúa thì họ sẽ hoàn tiền vay. Đây là phương án Nhà nước bảo hộ quyền lợi của nông dân.

Về lâu dài, chúng ta không nên tập trung để sản xuất dư thừa quá nhiều lúa gạo. Giải pháp đồng bộ, nhiều mũi giáp công có điều phối nhịp nhàng trong lúc này rất cần: chuyên gia thương thuyết, mở thị trường quốc tế hoặc tìm thị trường các sản phẩm từ nông nghiệp khắp các vùng sinh thái của đất nước. 

Doanh nhân có tài và có tâm đến các vùng địa phương thích nghi sản xuất nguyên liệu để liên kết với nông dân sản xuất, rồi có cơ sở chế biến thành hàng đặc sản có thương hiệu để đưa đến các thị trường; nhà nước địa phương và trung ương phải thật lòng hỗ trợ để các doanh nghiệp thành công thì đầu ra mới trót lọt.

Cần xóa bỏ tình trạng sản xuất thặng dư, không biết đầu ra rõ ràng, xóa bỏ tình trạng ăn xổi ở thì của các doanh nghiệp trung gian, hạn chế những thất bại của các doanh nghiệp vì không được Nhà nước giúp đỡ và tiến tới giúp nông nghiệp và nông dân nước ta sung túc, thịnh vượng.