Nhiều bạn đọc là nông dân ở các xã Thanh Phú, Mỹ Yên và Tân Bửu (huyện Bến Lức, Long An) phản ảnh gần 100ha lúa nàng thơm Chợ Đào ở đây ôm đòng rồi nghẹn cả tháng nay không trổ bông được. Các nhà khoa học khẳng định nguyên nhân nằm ở... dàn đèn cao áp trên đường cao tốc.

Phóng to

Ruộng lúa của ông Lê Văn Mười gần đường cao tốc không trổ bông - Ảnh: Ngọc Hậu

Chuyện lạ

Men theo các bờ ruộng nằm dưới cầu cạn đường cao tốc TP.HCM - Trung Lương tại khu vực xã Thanh Phú là cánh đồng lúa bạt ngàn xanh mơn mởn. Nhìn bằng mắt thường ai cũng nghĩ vụ này bà con nông dân ở đây sẽ trúng mùa.

Thế nhưng khi gặp nông dân, ai cũng mếu máo: “Lúa bị nghẹn cả tháng nay không trổ bông được. Mọi người bảo tại dàn đèn cao áp từ đường cao tốc rọi xuống nên lúa không trổ bông được. Vụ này coi như trắng tay rồi”.

Ông Lê Văn Mười ở xã Thanh Phú kể gia đình ông có 4,5ha ruộng gieo sạ giống nàng thơm Chợ Đào nổi tiếng. Trong đó có khoảng 3ha ở dọc cầu cạn đường cao tốc không chịu trổ bông, phần còn lại ở xa đã trổ bông bình thường.

Gặp chúng tôi hôm 8-12, ông Mười cho biết: “Tôi gieo lúa từ ngày 2-6 âm lịch (ngày 13-7-2010). Đúng chu kỳ thì khoảng ngày 20-11 âm lịch (25-12) sẽ thu hoạch, nhưng hôm nay là 3-11 âm lịch (8-12) mà 3ha lúa chưa chịu trổ bông thì làm sao thu hoạch được?”.

Tương tự, hộ ông Hồ Văn Năm ở ấp Thanh Hiệp, xã Thanh Phú trồng 2ha lúa nàng thơm Chợ Đào ở cạnh đường cao tốc, đến nay cây lúa cứ ôm đòng hoài không chịu trổ bông. Ông Năm than thở: “Tui thuê đất để làm lúa chứ đâu phải đất nhà. Tiền thuê đất 7 triệu đồng/ha, rồi tiền giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật... tổng cộng chi phí lên đến 10 triệu đồng/ha. Lúa không trổ bông coi như ôm nợ”.

Cạnh ruộng lúa của ông Năm, 3.000m2 lúa của ông Lê Quang Thùy cũng không trổ bông và ông Thùy đã tính tới chuyện bán đám lúa này để người ta làm cỏ cho bò.

Ông Lê Minh Đức, giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Long An, xác nhận đây là lần đầu tiên nông dân trong tỉnh gặp cảnh lúa ôm đòng hoài không chịu trổ bông.

Thống kê bước đầu cho biết chỉ tại huyện Bến Lức đã có gần 100ha lúa của nông dân bị nghẹn. Nếu tính năng suất lúa ở đây 5 tấn/ha và lúa đặc sản giá 7.500 đồng/kg thì thiệt hại của khu vực này khoảng 3,7 tỉ đồng.

Phóng to

Trên cùng một ruộng lúa nhưng phần không bị đèn cao áp chiếu vào đã trổ bông bình thường, trong khi phần bị ảnh hưởng bởi ánh sáng của đèn thì không trổ bông - Ảnh: N.Hậu

Hiện tượng “cảm ứng quang kỳ”

Tiến sĩ Lê Hữu Hải - chuyên gia về cây lúa ở Trường đại học Tiền Giang - cho biết giống lúa nàng thơm Chợ Đào là lúa mùa có đặc điểm chỉ trổ bông mỗi năm một lần vào thời điểm “ngày ngắn, đêm dài”, ứng với câu tục ngữ “Ngày tháng 10 chưa cười đã tối”.

Loại lúa này nếu gieo sạ vào tháng 1, tháng 2 (âm lịch) thì phải đến tháng 10, tháng 11 (âm lịch) mới trổ bông. Còn gieo sạ tháng 6, tháng 7 thì đến thời điểm đó lúa cũng sẽ trổ bông.

Theo tiến sĩ Lê Hữu Hải, việc bà con nông dân cho rằng ruộng lúa nàng thơm Chợ Đào ở cặp đường cao tốc bị tác động bởi ánh sáng đèn cao áp làm lúa không trổ bông là đúng. Ánh sáng đèn suốt đêm đã làm ngày dài ra (đối với cây lúa) nên lúa cứ ôm đòng hoài, không trổ bông. Hiện tượng này gọi là “cảm ứng quang kỳ”.

Nếu tắt đèn cao áp một thời gian thì lúa sẽ trổ bông. Còn nếu không thể tắt coi như lúa này không bao giờ thu hoạch được.

Ông Hồ Văn Chiến, giám đốc Trung tâm Bảo vệ thực vật phía Nam (Cục Bảo vệ thực vật), cũng xác nhận lúa không trổ bông được là do đèn cao áp trên đường cao tốc chiếu vào. Bằng chứng là một vài vạt lúa nằm sát cầu cạn đường cao tốc không bị tác động bởi ánh sáng đèn từ trên cầu dọi xuống vẫn trổ bông bình thường. Trong khi phần lúa phía bên ngoài bị tác động bởi ánh sáng đèn cứ ôm đòng không chịu trổ bông.

Theo ông Chiến, đường cao tốc không thể tắt đèn ban đêm được nên diện tích lúa nói trên coi như phải bỏ!

Ông Lê Minh Đức cho biết UBND huyện Bến Lức đang phát hành thư mời Trung tâm Quản lý đường cao tốc đến để làm việc, bàn hướng giải quyết, bồi thường vụ lúa không trổ bông do đèn trên đường cao tốc gây ra.