Phóng to

Sông Ba đoạn qua thôn Vĩnh Phú (Phú Yên), đoạn trống bên bờ sông này trước đây là những hàng tre - Ảnh: DANH LÊ

Nhiều người dân nói rằng sạt lở đã ăn sâu vào đất vườn, có người đã mất cả nhà ở.

Mất đất từng năm

Đứng bên mép sông Cái, anh Nguyễn Thành Tiến (xã Diên Thọ, huyện Diên Khánh (Khánh Hòa) nói: “Cách đây ba năm, nhà tôi cách bờ sông hiện tại khoảng 3m. Đợt lũ lớn năm 2009 đã khiến hơn nửa căn nhà bị sụp trôi theo sông. Cũng may lúc đó vào buổi sáng, cả nhà đều đã đi làm, chứ nếu xảy ra ban đêm thì chắc chết hết rồi”. Một góc nhà còn lại hiện anh Tiến đang làm tiệm sửa xe gắn máy, còn cả gia đình phải dọn về nhà nội ở nhờ.

Trường mẫu giáo Diên Thọ, nơi có gần 300 học sinh đang theo học, cũng nằm trong danh sách “báo động đỏ” vì hiện đất đã sạt đến móng nhà. Thầy Nguyễn Nhân Tri - hiệu phó trường - cho biết: “Dãy nhà phía sau của trường đang có nguy cơ sụt móng, tường đã có vết nứt dài. Nếu không khẩn trương xây dựng kè giữ đất thì rất nguy hiểm đến tính mạng học sinh”.

Theo ông Nguyễn Hoàng Dũng - phó Phòng nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Diên Khánh, hiện nay trên địa bàn huyện có một số khu vực bị sạt lở nặng ở các xã Diên Thọ, Diên Phú, Diên Bình, với trên 100 hộ dân bị đe dọa.

Bà Phạm Thị Trơn - phó chủ tịch UBND xã Diên Thọ - cảnh báo: “Nếu tình trạng này kéo dài, cả tỉnh lộ 2 nối Diên Khánh với Khánh Vĩnh cũng bị uy hiếp chứ không riêng gì các hộ dân sống hai bên dòng sông”.

Ở Phú Yên, làng Vĩnh Phú thuộc xã Hòa An, huyện Phú Hòa nằm bên tả ngạn sông Ba cũng bị sạt lở hơn tám năm nay. Hiện bờ sông qua thôn này bị sạt lở dài hơn 1km, chiều rộng khoảng 150m, uy hiếp trực tiếp nhà cửa của hơn 50 hộ dân và hơn 200 hộ có nguy cơ mất ruộng vườn trong những năm tới.

Ông Đỗ Văn Thanh (thôn Vĩnh Phú) cho biết nhà ông trồng gần 30 hàng tre phía sau nhà sát bờ sông để bảo vệ vườn nhưng sông cứ “nuốt” dần các hàng tre, mỗi năm mất hơn 10m chiều sâu, đến năm nay chỉ còn một hàng tre duy nhất sát hiên sau nhà.

Lại chờ xây kè

Nguyên nhân sạt lở ở xã Diên Thọ, theo bà Trơn, là “do sông đổi dòng chảy. Vào mùa cạn lại bị khai thác cát trái phép tạo thành các hàm ếch. Khi mưa lớn, phía thượng nguồn xả lũ làm sạt hết đất bờ sông”.

Trong khi đó, thượng tá Đào Ngọc Châu - đội trưởng đội cảnh sát kinh tế Công an huyện Diên Khánh - nói: “Rất khó kiểm soát tình trạng khai thác cát trái phép. Mỗi khi chúng tôi xuất quân, các đối tượng liên lạc với nhau, họ nhấn chìm thuyền rồi chạy thoát”. Theo thượng tá Châu, hiện trên địa bàn huyện Diên Khánh có khoảng 30 thuyền hút cát trái phép ở 18 bến bãi nằm dọc sông Cái.

Ông Nguyễn Hoàng Dũng cho biết đã có dự án xây dựng bờ kè đang chuẩn bị khởi công, với tổng số vốn khoảng 10 tỉ đồng. Tuy nhiên, theo ông Lương Văn Sáu - phó chủ tịch UBND huyện Diên Khánh, vốn để xây dựng bờ kè rất lớn nên không thể làm ồ ạt cùng lúc.

“Trước mắt sạt lở đến đâu khắc phục đến đó, hộ nào đã bị hoặc có nguy cơ sạt lở cao thì di dời đến khu tái định cư. Về lâu dài, song song với việc kè sông, chúng tôi sẽ quy hoạch vùng tránh lũ, xây nhà tránh lũ và lập khu tái định cư cho người dân”- ông Sáu nói.

Ông Đào Minh Cư - trưởng thôn Vĩnh Phú - cho biết với đà sạt lở này, chỉ cần sông Ba xảy ra vài ba đợt lũ cấp 3 nữa thì ít nhất hơn 100ha đất lúa hai vụ và đất màu sẽ bị sông lấy mất. Còn ông Nguyễn Ngọc Đăng Khoa - phó chủ tịch UBND xã Hòa An (huyện Phú Hòa) - cho biết xã đã đề nghị huyện có giải pháp xây dựng kè chống sạt lở ở hai thôn Vĩnh Phú và Ân Niên, tuy nhiên đến nay vẫn chưa có phương án chống sạt lở nào được triển khai.