Phóng to

Henrik Ibsen (1828-1906)

Henrik Ibsen đã có nhiều tác phẩm được dựng thành công trên sân khấu các nước, như: Ngôi nhà quỷ ám, Con vịt trời, Nhà búp bê... Ông là bậc thầy của nghệ thuật viết kịch đi vào khai thác tầng sâu đời sống nội tâm của nhân vật.

Có ý kiến cho rằng, những trang viết của Ibsen lên án sâu sắc những tư tưởng cổ hủ và lòng yêu tự do vì ông đã trải qua những năm tháng tuổi thơ đầy khốn khó. Hedda Gabler ra đời trong giai đoạn ông vừa trải qua những khủng hoảng tư tưởng do chán nản với thời cuộc. Tư tưởng chống đối chuyển hóa thành tình thương, có phần mang màu sắc huyền bí và bắt đầu có hơi hướng bi quan.

Nhân vật chính của vở kịch là Hedda Gabler - người đàn bà quyền quý, vừa đẹp, vừa dịu dàng và thông minh. Cô không chịu khuất phục bất kỳ người đàn ông nào, kể cả người yêu cô và cô yêu. Thậm chí, cô còn tham vọng "tìm cách uốn nắn số phận một người đàn ông" (Henrik Ibsen). Cô đại biểu cho lối sống đề cao "cái tôi" đầy bản ngã, khẳng định quyền uy và nhuốm mầu thực dụng.

Những mẫu người mà Ibsen tạo ra cách đây hơn một thế kỷ vẫn còn nguyên vẹn giá trị hiện thực. Con người luôn phải đấu tranh và chống chọi với cái ác và cái ti tiện, và đối diện với sự phản trắc trong tình bạn, tình yêu. Ðiều đặc biệt, là cách nhìn nhận, đánh giá của Ibsen khá gần gũi với tâm lý người phương Ðông.

Nhưng đi vào con tim người xem vẫn là thách thức lớn nhất với Hedda Gabler. Người xem bỏ tiền mua vé đi xem hài kịch giờ đã thưa thớt, nói gì tới những vở hoành tráng và "nặng" như Hedda Gabler . Không nói thì ai cũng biết, các vở diễn dựng từ kịch nước ngoài mấy năm nay đều chung số phận đìu hiu, như: Macbeth, Con cáo và chùm nho của Nhà hát Tuổi trẻ, cho đến Hamlett của Nhà hát Kịch Hà Nội... Và Nhà hát Kịch VN công diễn Trăng soi sân nhỏ, Matsu-kẻ sống ngoài vòng pháp luật... cũng vậy. Không ít nghệ sĩ đã xót xa khi những vở trút vào đó nhiều tâm sức nhưng chỉ diễn dăm ba buổi rồi thôi.

NSƯT Nguyễn Anh Dũng - Giám đốc Nhà hát Kịch VN, người đã cùng đạo diễn-NSND Ngọc Phương biên tập vở diễn này, cho biết: Nhà hát đã chuẩn bị cho Hedda Gabler suốt hai năm nay.Tham gia vở này đều là những diễn viên "cứng" của nhà hát: Lan Hương, Trung Anh, Trần Thạch, Quốc Khánh... Bên cạnh nghiên cứu kịch bản, họ còn phải tham khảo một số tư liệu khác về Henrik Ibsen để thẩm thấu ý nghĩa của từng câu thoại và tư tưởng tác giả gửi gắm. Và để thật sự đi vào khám phá thế giới những "ẩn ức nội tâm" (chữ của dịch giả của vở kịch này - nhà thơ Dương Tường), đòi hỏi sức diễn, sức biểu đạt rất cao trong đài từ của mỗi diễn viên.

Nghệ sĩ Lan Hương vào vai Hedda Gabler cũng là "cửa ải" lớn, vì đây là nhân vật tính cách, khác với những vai quen thuộc của chị.

Có lẽ "cái được" lớn nhất từ những dịp làm vở như thế này chính là dịp để các nghệ sĩ được trau dồi nghề nghiệp, tiếp thu tinh hoa từ các tác phẩm nổi tiếng của thế giới.