 Phóng to |
| TS Nguyễn Sĩ Dũng |
Dự án thí điểm “Phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng nguồn nhân lực tài năng phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa- hiện đại hóa đất nước” do Đại học Quốc gia Hà Nội đặc trách – với “sản phẩm” tạo ra là 700 nhân tài trên ba lĩnh vực: lãnh đạo, quản lý; kinh doanh và khoa học công nghệ - vừa được đưa ra thảo luận.
Mức độ khả thi của dự án còn chờ thời gian kiểm nghiệm nhưng rõ ràng đã đến lúc không thể trì hoãn, thử nghiệm việc khơi dậy nguồn nhân tài thật sự cho tương lai phát triển của VN.
* Giáo sư - viện sĩ Nguyễn Cảnh Toàn: “Đào tạo nhân tài không giống đào tạo gà nòi”
“Theo tôi quan niệm, người nhạy cảm trong việc phát hiện vấn đề là người tài, và sức sáng tạo là thước đo đánh giá tài năng. Nhân tài tự lực vươn lên là chính chứ không trông chờ vào giúp đỡ, ưu đãi và mỗi người có một cá tính riêng.
|
Chủ tịch Hồ Chí Minh “tìm người tài đức” “Nước nhà cần phải kiến thiết. Kiến thiết cần phải có người tài. Trong số 20 triệu đồng bào chắc không thiếu người có tài có đức. E vì chính phủ nghe không đến, thấy không khắp, đến nỗi những bực tài đức không thể xuất thân. Khuyết điểm đó tôi xin thừa nhận.Nay muốn sửa đổi điều đó và trọng dụng những kẻ hiền năng, các địa phương phải lập tức điều tra nơi nào có người tài đức, có thể làm được những việc ích nước lợi dân thì phải báo cáo cho chính phủ biết.Báo cáo phải nói rõ: tên tuổi, nghề nghiệp, tài năng, nguyện vọng và chỗ ở của người đó. Hạn trong một tháng, các cơ quan địa phương phải báo cáo cho đủ.” Chủ tịch Chính phủ Việt Nam HỒ CHÍ MINH(Báo Cứu Quốc số 411, ngày 20-11-1946) |
Để đào tạo người giỏi, người tài thì trong một lớp học chung, người thầy cần có trách nhiệm phát hiện học sinh giỏi, từ đó có sự đối xử đặc biệt theo qui định hẳn hoi. Cách bồi dưỡng là giao cho sách đọc thêm chứ không phải chỉ giảng trên lớp, phát huy khả năng tự học, tự lực. Riêng những học sinh giỏi, có khả năng tự học cao có thể được miễn một số giờ lên lớp. Cách ra đề thi toán quốc gia, quốc tế mới chỉ thử khả năng làm những bài toán lắt léo chứ không phải là giải quyết những tình huống nảy sinh, kích thích tư duy sáng tạo.
Người tài xã hội nào cũng thiếu, đặc biệt là người tài đảm nhiệm chức vụ quản lý. Tôi thấy nhiều người sau khi được giải quốc tế, Nhà nước cho đi học ở nước ngoài, về nước xin việc không được nhận, với câu trả lời “thiếu biên chế”. Biên chế là chuyện chung, thừa người chỗ nào chứ không thừa người chỗ này!
* TS Nguyễn Sĩ Dũng, phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội: “Ưu đãi lớn hơn tôn vinh chỉ tạo ra những chuyên gia giết rồng”
Lâu nay, nhiều người vẫn cho rằng nhân tài là thực thể bị động nhưng theo tôi nhân tài phải là thực thể chủ động. Một con người không chịu độc lập tư duy mà lại chờ đợi những điều kiện thuận lợi từ bên ngoài mang đến không thể là nhân tài. Trong khi đó rất nhiều người thật sự có khả năng nhưng chưa có môi trường để phát huy phẩm chất của mình. Môi trường giống như một vườn ươm. Môi trường tốt thì nhân tài mới nảy nở. Để tạo dựng một môi trường tốt, yếu tố giáo dục là cực kỳ quan trọng.
Nhưng giáo dục cũng nên đặt dưới góc nhìn mới với triết lý mới. Nhà trường cần cung cấp cho học sinh công cụ, phương pháp tư duy hơn là những đáp án, khuôn mẫu có sẵn. Trường đại học làm nhiệm vụ đào tạo những con người mà thị trường cần. Thị trường sẽ trả giá theo chất lượng tri thức.
Việc đầu tư cho đúng đối tượng cũng là một điều kiện quan trọng. Cần phải lập quĩ trợ giúp nhân tài. Quĩ này sẽ cho những người đang theo học vay vốn. Sự ưu đãi chỉ thể hiện qua lãi suất cho vay chứ nhất quyết không được bao cấp. Đó là đầu tư hợp lý chứ không phải như kiểu đổ nước vào chỗ trũng hay bón thêm phân cho đu đủ đực!
Ngoài ra cần phải thúc đẩy việc hình thành hệ thống vốn đầu tư mạo hiểm (tư bản mạo hiểm). Ở đâu có ý tưởng sáng tạo ở đó có đầu tư mạo hiểm. Khó khăn lớn nhất là ở VN hiện nay chưa có hệ thống đầu tư đó nhưng chúng ta cũng có thể thu hút các nhà đầu tư nước ngoài.
Người tài có tài sản lớn nhất là trí tuệ. Phải bảo vệ tài sản trí tuệ cho họ bằng pháp luật. Nếu việc bảo vệ loại tài sản của nền kinh tế tri thức này không tốt thì chắc chắn ta sẽ không có nhân tài.
Một vấn đề nữa đặt ra là phải có sự cạnh tranh. Môi trường cạnh tranh sẽ khuyến khích nhân tài phát triển. Muốn thế cần xóa bỏ độc quyền vì còn độc quyền nhân tài còn được đặt vào những vị trí không xứng đáng.
Ngoài những điều kiện nói trên thì tư bản xã hội và quyền tự do sáng tạo cũng là yếu tố quan trọng khác để làm nảy nở nhân tài.
 Phóng to |
| Ông Dương Trung Quốc (Tổng thư ký Hội Sử học VN) |
Vấn đề tôi muốn đặt ra ở đây là hiện nay chúng ta có nhân tài hay không? Nhân tài đã được sử dụng chưa? Nếu đào tạo và sử dụng nhân tài như một yếu tố cho sự tăng trưởng thì thời nào cũng quan trọng. Trong một qui trình cần thiết phải đặt ra, chuyện đào tạo là cần thiết nhưng việc đầu tiên là tuyển chọn, tiếp đến là sử dụng như thế nào.
Nhân tài trước hết là người có nhân cách nên có một từ được dùng rất đúng là hiền tài. Nhân tài đích thực có một số tính cách phổ biến: khiêm tốn, khiêm nhường và chỉ xuất hiện khi có người trọng dụng; trọng dụng chứ không phải ban phát. Xưa tiến cử và phát hiện nhân tài là một trong những chức năng của bộ máy nhà nước, là trách nhiệm của những vị quan địa phương.
Nay ở nước ta, Mặt trận Tổ quốc - tổ chức tập hợp rộng rãi các thành phần giai cấp từ trung ương đến địa phương - nên là nơi phát hiện người tài, cầu hiền, cầu người nói thật. Thực tế cho thấy có không ít ý kiến do người dân đóng góp nếu có cơ chế thu thập, kiểm nghiệm, phân tích sẽ tìm được không ít ý kiến của người tài trong đó.
Để có người tài thì không thể không xây dựng một giá trị xã hội với đầy đủ chuẩn mực và sự khích lệ. Bằng cấp hay phẩm chất chính trị không hoàn toàn đồng nhất với phẩm chất về năng lực. Tôi nhớ đến bài học lớn từ Cách mạng Tháng Tám năm 1945, đó là thời kỳ người tài được thu hút, trọng dụng cho sự nghiệp giải phóng, gìn giữ độc lập dân tộc. Và một trong những văn kiện của Bác Hồ thời đó có tên “tìm người tài đức”, kêu gọi tiến cử người tài. Nếu còn mang tính đố kỵ trong việc đánh giá, phát hiện và sử dụng nhân tài thì rất khó để hướng họ về lợi ích dân tộc. Hãy thật sự coi nhân tài là một trong những nguồn lực để phát triển đất nước.
* Ông Dương Xuân Bảo (kỹ sư sáng chế, phó giám đốc Trung Tâm hỗ trợ sáng tạo khoa học công nghệ): “Có người tài, không sử dụng sẽ vào tay người khác!”
Nước ta còn nghèo nên vấn đề mấu chốt chưa phải chăm chăm đào tạo người tài mà là phát hiện và đặc biệt là sử dụng họ. Nguyễn Trãi từng nói: “Thế vận nước có lúc thịnh suy song hào kiệt đời nào cũng có”. Thời nay, tôi tin có nhiều người tài làm được những việc mà hàng triệu người khác không đảm đương nổi. Thế nhưng rất nhiều người trong số họ đã bị bỏ phí, đất nước không sử dụng họ mà nước ngoài rước đón... Có người tài mà như không có, sao vội nói đến đào tạo, bồi dưỡng?
Người tài có sẵn, vấn đề là cần có người “chiêu mộ”, như thuở xưa bên Trung Hoa nhà Tần tìm Thương Ưởng. Không nhắc đâu xa, trong truyền thuyết của dân tộc ta, khi vua loan tin tìm người tài giỏi đánh đuổi giặc Ân, Thánh Gióng đã xuất hiện. Nếu không có vua ủng hộ thì Thương Ưởng khó tránh khỏi gian thần hãm hại, ganh ghét. Nếu vua không đi tìm người đánh giặc và Thánh Gióng không được trao “ngựa sắt, áo giáp sắt, roi sắt...” thì người tài có khi nào phát sáng, đánh giặc cứu nước, đưa nước yếu thành mạnh?
Đề cập chuyện người tài ở nước ta nay là... mới vì lâu lắm không thấy đặt ra vấn đề đó đến nơi đến chốn! Trong khi từ hàng chục năm trước, Bác Hồ khi sang Pháp đã thu hút được nhiều người tài như Trần Đại Nghĩa, Tôn Thất Tùng... về nước. Ngày nay muốn chống tham nhũng, vẫn rất cần người lãnh đạo thực lòng “chiêu hiền đãi sĩ” tìm kiếm người tài có cách hay dẹp bỏ quốc nạn này.
 Phóng to |
| Ông Vương Vũ Thắng |
Người tài có khả năng xử lý xuất sắc các vấn đề trong cuộc sống với hiệu quả gấp nhiều lần người thường. Kết quả và giá trị sử dụng là tiêu chí đánh giá người tài chứ không phải nhìn vào bằng cấp, giải thưởng, quá trình học tập... Bằng cao, học giỏi có thể mới chỉ là tài học chứ chưa phải là tài năng.
Bản thân tôi đang trong quá trình tìm kiếm những sản phẩm có lợi cho cộng đồng. Làm việc với nhiều người trẻ, tôi gặp rất nhiều người đầy tiềm năng nhưng chưa thành tài năng vì họ vội nghĩ mình là tài năng hoặc họ chưa gặp môi trường tốt để tỏa sáng. Trên con đường phấn đấu, người trẻ tuổi đừng mơ hồ mà nên xác định một lĩnh vực cụ thể nào đó để tìm hiểu chuyên sâu. Đừng nói rằng tôi giỏi về tin học mà hãy nói tôi thật sự là chuyên gia về bảo mật, về cơ sở dữ liệu...
Công ty tôi có hai giải nhất Trí tuệ VN, nhưng chúng tôi làm phần mềm không phải để đoạt giải mà là để phục vụ lợi ích xã hội. Với công ty chúng tôi, chuyên gia là tài năng và chuyên gia thường xuyên được trả lương cao hơn người quản lý. Môi trường cho người tài là môi trường không phải chỉ cho một vài người đến đích. Đó là môi trường bình đẳng, độc lập. Ở đó, mỗi người làm việc theo đúng chuyên môn của họ. Tuy nhiên độc lập không có nghĩa là tách rời nhau ra mà chỉ là độc lập trong tư duy còn trong công việc nên có sự hòa hợp, yêu thương lẫn nhau. Những ganh ghét đố kỵ cá nhân là cản trở lớn cho sự phát triển tài năng.
Tối đa: 1500 ký tự
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận