Báo cáo của một địa phương (đang đại hạn) về thành tích nông nghiệp rằng: sản lượng lương thực liên tục tăng do canh tác tăng từ một vụ, hai vụ lên ba vụ. Có nơi 2 năm 7 vụ...

Nơi khác cũng hoan hỉ về diện tích, sản lượng và kim ngạch xuất khẩu của cà phê. Nêu bật việc kèm theo bao nhiêu giải pháp thủy lợi: giếng khoan, máy bơm, kênh, cống... Khi nước dào dạt sông, hồ người ta thoải mái cho tràn trôi. Có người tưới xong ruộng nhà mình thì tháo bờ cho chảy đi đâu thì chảy... Đó là những kế hoạch và phong cách sinh sống được xây dựng trên quan niệm: nước là vô tận... Không phải thế! Dòng sông, con suối, lòng hồ và kể cả mạch ngầm đều có hạn, có những số đo nhất định. Hôm trước dùng nhiều thì hôm sau sẽ còn ít.

Còn chuyện giữ nước. Hệ thống thủy lợi có lẽ là một trong những lĩnh vực tốn nhiều tiền của nhất. Có địa phương tổng thu cả năm từ mọi nguồn chưa đủ dành cho thủy lợi. Thế nhưng phần không nhỏ của hồ đập, kênh mương hiện nay là không đủ chứa khi nước nhiều, không đủ dùng khi nước thiếu. Hoặc hồ lớn không hợp kênh, cống. Đặc biệt nhất là tiền xây thì mười nhưng tiền quản lý, vận hành không đủ một, nên chụp ảnh thì đẹp nhưng sử dụng thì tồi.

Nhưng câu chuyện thiết thực nhất hiện nay là cách chống hạn. Khi bắt đầu thiếu nước, người ta đem máy bơm lớn ra giữa sông, hồ; miền xuôi, miền ngược thi nhau hút. Có nơi còn đào giếng giữa sông để tận thu. Chống hạn bằng mọi giá hôm nay còn mai về nhà đợi... cóc nghiến răng. Thế là khi nước nhiều không giữ. Khi nước thiếu thì không “uống dè”. Hạn hán ngày càng thảm hại.

Ông Lê Huy Ngọ nói rằng: có một kinh nghiệm nước ngoài có thể làm ngay, họ xem sông, hồ, nước ngầm, thậm chí mưa từ trời xuống đều có chủ. Người chủ đó không chung chung, vô hình mà là một doanh nghiệp, tổ chức đứng ra đấu thầu, mua nó về và chịu trách nhiệm quản lý, phân phối nó. Chẳng hạn: tôi mua nước ở sông Hồng. Ai lấy nước của nó phải trả tiền tôi. Ai thoát nước khi lũ, tôi sẽ trả tiền...

Tôi chịu trách nhiệm cân đối, phân phối nước sao cho khả năng hạn hán, lụt lội hết sức giảm thiểu. Người mua nước, tiêu nước vì mất tiền chắc chắn sẽ biết đối xử với thứ tài sản và công sức của mình.