Phóng to

Kỳ Phương (trên) - ca sĩ, nhạc sĩ của nhóm Techno - và thành viên Thúy Uyên - Ảnh: TR.N.

TT - Ca sĩ sáng tác không phải là chuyện lạ trong làng nhạc nước ngoài. Những thập niên trước đã có The Beatles, The Carpenters, ABBA, Bryan Adams, Michael Bolton...

Những năm gần đây có những tên tuổi còn rất trẻ như Avril Lavigne, Michelle Branch, Norah Jones... tham gia sáng tác. Còn VN ta?

Ca khúc riêng: chuyện sống còn của ca sĩ

Khi thị trường âm nhạc VN trở nên sôi động trong khoảng thời gian mười năm trở lại đây, lớp ca sĩ trẻ xuất hiện như nấm sau mưa. Với một lực lượng đông đảo như thế, các ca sĩ buộc phải "vận toàn bộ nội công" để tồn tại và tỏa sáng, mà một trong những đòi hỏi là buộc phải có ca khúc hút thị trường.

Nhạc sĩ không đông bằng ca sĩ. Sáng tác một ca khúc cũng không phải chuyện một sớm một chiều. Vì thế, ca sĩ trẻ phải xoay xở đủ kiểu để có được những ca khúc độc quyền cho riêng mình: thoạt đầu là đặt hàng nhạc sĩ sáng tác độc quyền, nhờ người dịch ca khúc nước ngoài ra lời Việt, nhờ nhạc sĩ hòa âm làm mới lại ca khúc..., sau đó tham gia dịch lời, viết lời cho ca khúc, mà chính những ca khúc ấy đã phần nào làm nên tên tuổi của họ.

Ví dụ như Đàm Vĩnh Hưng dịch lời cho Bình minh sẽ mang em đi (tựa gốc là Hold me for a while), Mỹ Tâm viết lời ca khúc Mãi yêu cùng Nguyễn Quang...

Những thành công không nhỏ trong việc đặt lời Việt, tham gia viết lời ca khúc đã là bước đệm giúp ca sĩ trẻ thêm tự tin trong việc tự viết ca khúc cho riêng mình.

Phóng to

Mỹ Tâm đang biểu diễn Vì đâu - ca khúc do chính cô sáng tác - trong vòng chung kết Siêu mẫu khu vực TP.HCM và các tỉnh miền Đông Nam bộ - Ảnh: T.T.D.

Cả nam và nữ cùng sáng tác

Không kể Ngọc Sơn đã sáng tác nhạc khá sớm từ thời hoàng kim (Lời tỏ tình dễ thương, Lời cha...), cầm trên tay hàng loạt album của các ca sĩ khoảng một năm trở lại đây, người yêu nhạc sẽ nhận ra rất nhiều ca sĩ - từ những sao đang nổi như cồn cho đến những giọng ca thường thường bậc trung mới vào nghề - đều tự sáng tác và đưa những ca khúc ấy vào album của mình.

Có những sáng tác nghe được và được sự ủng hộ của nhiều fan, như Lam Trường với Có một ngày, Cho bạn cho tôi. Album vừa tung ra Đôi chân thiên thần của anh cũng có ca khúc Giọt sương ban mai do anh sáng tác. Trần Tâm cũng nổi bật với Hãy đến bên anh, có thể do ca khúc này vừa thể hiện đúng tâm trạng, lại vừa hợp với chất giọng, phong cách của anh.

Còn Lý Hải có thể do sau những năm tháng "chuyên trị nhạc Hoa", nay đã cho ra đời Lại một người nữa ra đi, Lối thoát cho tình yêu "sặc mùi Tàu" từ giai điệu, tiết tấu cho đến tựa ca khúc. Riêng Kỳ Phương của nhóm Techno tuy không phải là ngôi sao nhưng lại khá "sáng" trong lĩnh vực sáng tác: ngoài ca khúc rất quen thuộc Nhớ anh, Kỳ Phương đã phát hành album Tình si có đến 9/10 ca khúc là do anh sáng tác. Một ca sĩ thích sáng tác khác là Lê Hiếu. Sau album đầu tay tập tành hòa âm ca khúc Đêm tan ngày lên thì album thứ hai vừa mới tung ra của Hiếu đã có Đợi em về...

Các nhóm ca cũng sáng tác * Năm Dòng Kẻ với hai "cây sáng tác" Giáng Son và Bảo Lan. Và Giáng Son đã tỏ ra chắc tay hơn với hàng loạt ca khúc khá hay, có những cái tựa "độc chữ" như Anh, Em, Sóng, Mưa... * Hoàng Bách của nhóm AC&M sau khi sáng tác hai ca khúc Một ngày vắng em và Chuyện chàng cô đơn trong album chung của nhóm, đã ra mắt tiếp năm ca khúc Cho mối tình đầu (sáng tác đầu tay năm 18 tuổi), Mưa rơi cuối tuần, Cố quên mà thôi, Chợt nhớ, Phố mưa trong album solo Mưa rơi cuối tuần vừa phát hành. * Với khoảng chục ca khúc đã được "chào hàng" như Tìm về với mẹ, Anh muốn quay về, Thuyền xa bến đợi, Tôi vẫn tin có tình yêu, Tình nhung nhớ, Hãy hát lên các bạn ơi... trong hai album Những sáng tác đầu tay của Phan Đinh Tùng và Khát khao trở về, cho thấy khả năng sáng tác khá đều tay của ca sĩ đầu trọc cựu thành viên nhóm MTV Phan Đinh Tùng...

Về phía nữ, Mỹ Tâm cho biết cô thích sáng tác và đang có trong tay khoảng chục ca khúc, mà thời gian qua cô đã trình làng Nụ hôn bất ngờ và Vì đâu. Riêng đàn chị Thanh Lam lại gây bất ngờ với hai ca khúc Anh có nghe em hát và Xa cách đầy chất tự sự, da diết, khắc khoải của một ca sĩ, một phụ nữ đầy tâm sự, nhiều trải nghiệm, trong album Thanh Lam - Hà Trần.

Hai ca khúc này có thể không phải là bài hit của những bảng xếp hạng âm nhạc, nhưng rõ ràng khi nghe Thanh Lam hát hai ca khúc này, người nghe hoàn toàn cảm nhận được đây là những tác phẩm của riêng chị.

Nhưng có thể nói sớm nhất chính là Ngọc Anh - một giọng ca đầy cá tính của nhóm 3A trước đây - đã từng phát hành một album gồm năm ca khúc do chính cô sáng tác mang tựa đề Hãy yêu khi ta còn bên nhau. Cả năm ca khúc đều rất nồng nàn, cho thấy chị là một "nhạc sĩ" rất nữ tính bên cạnh một giọng ca đầy nội lực...

Nghề này hỗ trợ nghề kia

"Có thể ví hai lĩnh vực nghề này như đôi tình nhân tâm đầu ý hợp. Nghề này hỗ trợ nghề kia. Nếu mình hát các bài ca do mình sáng tác sẽ thể hiện tốt hơn những ca sĩ khác, vì không ai cảm nhận chúng tốt hơn mình" - Kỳ Phương từng tâm sự.

Với việc công ước Berne đã có hiệu lực từ tháng mười này, việc sử dụng nhạc nước ngoài không còn tự do nữa, tin rằng xu hướng ca sĩ tự sáng tác nhạc cho mình sẽ còn phát triển hơn trong thời gian tới.

Không nên quá khắt khe với những sáng tác của ca sĩ bởi dù sao họ cũng không phải là nhạc sĩ chuyên nghiệp. Những sáng tác của họ có thể không đặc sắc nhưng cũng phần nào làm phong phú thêm "thực đơn ca khúc" trong các đĩa nhạc.

Người nghe lại có thêm nhiều chọn lựa. Và chắc cũng chẳng ai phàn nàn nếu các ca sĩ này chịu khó tự học thêm về nhạc lý và kỹ thuật sáng tác; tuyệt đối tránh sao chép, vay mượn (thậm chí thuê mướn người viết để đứng tên mình!); chăm chút ca từ sao cho đừng vô vị trùng lắp, tự nhiên chủ nghĩa; và đừng quá thiên vị với những đứa con tinh thần của mình, đến sân khấu nào cũng giới thiệu, ép người nghe phải thưởng thức chúng - nhất là khi chúng chưa được mấy "xinh đẹp"!

Quan trọng là viết từ sự xúc động, từ mong muốn thật sự đi tìm một phong cách riêng. Và dù là nhạc sĩ cho riêng mình cũng phải xuất hiện với đầy đủ trách nhiệm với công chúng. Lúc đó sẽ không ai coi mình là "nhạc sĩ... ngang hông" nữa!