Read this on Tuoitrenews.vn

Phóng to

Ông Jake Brunner (bìa trái) trong một buổi tọa đàm về sông Mekong - Ảnh: V.Dũng

IUCN Việt Nam là mạng lưới thành viên gồm hơn 1.000 tổ chức chính phủ và phi chính phủ. Ngoại trừ Chính phủ Lào, tất cả thành viên của IUCN ở các nước lưu vực sông Mekong đều chia sẻ những quan ngại sâu sắc của Chính phủ Việt Nam về chất lượng của tiến trình thông báo, tham vấn và thỏa thuận trước, và chúng tôi ủng hộ đề nghị của Chính phủ Việt Nam là hoãn bất cứ dự án nào trên dòng chính sông Mekong thêm 10 năm nữa.

Với Việt Nam, có rất nhiều nguy cơ. Việc xây dựng hàng loạt đập ở Mekong sẽ cắt nguồn cung phù sa cho đồng bằng sông Cửu Long, kéo theo việc nhấn chìm đồng bằng và khiến TP.HCM chịu nhiều rủi ro trước các cơn bão nhiệt đới. Kết hợp với mực nước biển dâng do hiện tượng nóng lên toàn cầu gây ra, các vấn đề này sẽ đe dọa một bộ phận quan trọng của nền kinh tế Việt Nam. Do đó với Chính phủ Việt Nam, vấn đề đập Xayaburi là một vấn đề an ninh quốc gia.

IUCN đang điều phối các cuộc đối thoại trong khuôn khổ Đối thoại nước Mekong, một dự án do Bộ Ngoại giao Phần Lan tài trợ, nhằm tăng cường quá trình quyết định minh bạch và toàn diện hơn trong quản lý nguồn nước ở Lào, Campuchia, Thái Lan và Việt Nam. Thông qua các cuộc đối thoại này, IUCN sẽ tiếp tục hỗ trợ công việc của các tổ chức xã hội nhằm thúc đẩy việc sử dụng tài nguyên sông Mekong một cách bền vững, công bằng và hiệu quả.

MRC đang chờ Chính phủ Lào thông báo

Ông Surasak Glahan, người phát ngôn Ban thư ký Ủy hội sông Mekong (Vientiane, Lào):

Tại cuộc họp ngày 19-4, đoàn Lào nói rằng tiến trình tham vấn trước như vậy là đã hoàn tất và không cần phải kéo dài nữa. Họ không đề cập gì đến việc sẽ hoãn hay tiếp tục dự án xây dựng đập thủy điện Xayaburi.

Theo tôi, một số tờ báo đã không đưa ra thông điệp thật sự đúng đắn về điều đó. Sau cuộc họp này, các thành viên sẽ báo cáo lại cho bộ trưởng của mình và giờ chúng ta đang chờ đợi Chính phủ Lào thông báo về việc hoãn hay tiếp tục dự án.

Do các nước thành viên chưa đạt được kết luận chung cuối cùng nên đã quyết định đưa vấn đề này lên cấp bộ trưởng. Tại Ủy hội sông Mekong (MRC), cuộc gặp cấp bộ trưởng diễn ra thường niên và năm nay có thể vào tháng 10 hoặc 11. Tuy nhiên trong trường hợp đặc biệt, cuộc gặp cấp bộ trưởng này có thể diễn ra sớm hơn.

Cho đến thời điểm này chúng tôi chưa quyết định được thời gian, địa điểm cụ thể.

_______________

Phiên họp đặc biệt của ủy ban hỗn hợp thuộc Ủy hội sông Mekong (MRC) ngày 19-4 đã đi đến nhất trí rằng tiến trình tham vấn trước đối với dự án đập thủy điện Xayaburi sẽ được xem xét ở cấp bộ trưởng. Sau thông tin này, nhiều nhà khoa học Việt Nam tiếp tục bày tỏ ý kiến.

Theo TS Đào Công Tiến - nguyên hiệu trưởng Trường đại học Kinh tế TP.HCM, đề nghị của phía Việt Nam hoãn lại 10 năm việc xây dựng đập là rất đúng, vì các nước vùng Mekong đang cần những nghiên cứu, định lượng bởi những bằng chứng khoa học cụ thể. Muốn vậy phải có thời gian mới làm được. Những nghiên cứu khoa học có thể giúp tìm ra các giải pháp phát triển bền vững lưu vực sông Mekong, trong đó có thủy điện.

TS Lê Phát Quới - Viện môi trường và tài nguyên Đại học Quốc gia TP.HCM - phân tích: Nói về hình thức thì Lào cũng đã tiến hành thủ tục là đánh giá tác động môi trường, nhưng họ chỉ đánh giá ảnh hưởng tại vùng xây thủy điện mà chưa đánh giá tác động tới các nước trong lưu vực là chưa đầy đủ. Bản báo cáo đánh giá môi trường chiến lược Lào đưa ra cũng chưa đánh giá tác động đến đồng bằng sông Cửu Long.

Xayaburi sẽ mở ra tiền lệ nguy hiểm cho việc xây dựng 11 con đập khác đang được dự kiến, vì nước này xây đập được thì nước khác cũng xây được. Đặc biệt, nếu Campuchia cho xây các đập lớn tại Sampor và Stung Treng thì đồng bằng sông Cửu Long sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Chính Lào cũng lo ngại Campuchia xây đập Stung Treng vì đập này làm ngập sang cả phía Lào.

Chúng ta hiểu rằng Lào có nhu cầu phát triển thủy điện, chúng ta không đề nghị Lào dừng hẳn, mà là dừng lại 10 năm để tiếp tục nghiên cứu, xem xét kỹ lưỡng, tìm giải pháp tổng thể cho toàn lưu vực sông Mekong.