Huỳnh Lê Nhật Tấn trở lại với Miền thiêng xanh

HUỲNH VY

Với Huỳnh Lê Nhật Tấn, 'Miền thiêng xanh' không phải địa danh trên bản đồ mà là miền tinh thần anh kiến tạo qua hội họa. Hơn 40 tranh trừu tượng trong triển lãm anh vừa ra mắt là hành trình đi từ nỗi buồn đến an trú, từ tưởng niệm đến hy vọng.

Sau Vết căn nguyên, thi sĩ, họa sĩ Huỳnh Lê Nhật Tấn vừa gặp lại công chúng yêu nghệ thuật với triển lãm cá nhân thứ ba mang tên Miền thiêng xanh, đang trưng bày đến hết 5-10 tại 22 Gallery (TP.HCM).

Từ nỗi buồn đến miền thiêng

Ba năm trước với Vết căn nguyên, Huỳnh Lê Nhật Tấn gây chú ý khi biến nỗi buồn cá nhân và những vết thương tinh thần thành ngôn ngữ hội họa đầy ấn tượng.

Từ đó anh tiếp tục đào sâu vào nội tâm và những tầng ký ức, tạo nên phong cách riêng: vừa trừu tượng vừa ẩn dụ, vừa là biểu hiện tâm linh vừa đối thoại với thực tại xã hội.

Nỗi buồn đã diễn tả trọn ở Vết căn nguyên, Tấn muốn cuộc sống tươi sáng, bình an hơn. Vậy là anh vẽ Miền thiêng xanh để kể chuyện "mồ côi" ông bà tổ tiên bao ngàn năm, về sự giao thoa của các nền văn hóa từng hiện diện và lụi tàn nhưng vẫn để lại dấu ấn trong mỗi con người hiện tại.

Sự "mồ côi" ở đây không chỉ trong tâm thức văn hóa mà còn là trải nghiệm của riêng Tấn. Khi anh làm Vết căn nguyên thì ba mất, chuẩn bị làm Miền thiêng xanh thì mẹ mất, để lại những khoảng trống khắc khoải.

"Mình vẽ bộ tranh này cũng là để tưởng niệm ba mẹ mình" - Tấn bộc bạch.

Những suy tư về văn hóa, tâm linh, âm nhạc, vũ điệu dân gian, những giấc mơ ngàn năm ngàn đời và nhiều tự vấn nhân sinh khác… cứ thế tuôn chảy, tổng hòa thành câu chuyện chung.

Rồi cái tên Miền thiêng xanh đến sau cùng, khi Tấn đã vẽ xong hết cả loạt tranh và ngồi chiêm nghiệm lại từng bức một.

Anh nhận ra mình đã vẽ một "miền thiêng" nào đó, kiếp này hay khiếp khác, nơi ông bà từng sống từ ngàn xưa. Còn "xanh" là hy vọng, là sự gắn kết ngàn đời xưa với nay là một. Vì với Tấn, con người bao đời vẫn đi tìm chân lý, "loài người không có chân lý là mất hết".

Nếu Vết căn nguyên còn dày đặc những đứt gãy và nặng màu u ám, thì Miền thiêng xanh mở ra một mạch cảm xúc khác: trong suốt, tan loãng, mỏng nhẹ và nhiều khoảng sáng như một bước vượt thoát từ căn nguyên khổ đau đến miền thiêng an trú.

Hội họa của sáng tạo và giải thoát

Nhà phê bình Đặng Tiến từng nhận định: "Tranh Tấn là dòng tranh sáng tạo và giải thoát, thể hiện những u uẩn của tâm linh, đan xen nhiều khát vọng".

Tranh Tấn chất chứa khoảng trống, vệt loang, những cấu trúc không trọn vẹn. Điều đó gợi đến triết học hiện sinh: cái thiêng không nằm ở thần thánh bên ngoài mà nằm ở chính sự đối diện với nỗi bất toàn của bản thể.

Xuất thân là một nhà thơ, Huỳnh Lê Nhật Tấn từng xuất bản Men da (2009) và Que than (2017). Có lẽ vì vậy, tranh anh luôn phảng phất chất thơ.

Với Tấn, ngôn ngữ và hình ảnh là một. Tựa đề tranh anh gợi nhiều hơn tả, mở ra những cánh cửa để người xem tự bước miền tâm thức riêng: Người và ký tự loài chim, Khúc trầm, Tiếng hát thoi tơ, Mặt trời tro bụi…

Nhiều người ví tranh của Tấn là thơ không lời. Từng mảng màu, vệt sơn là những dòng tự sự chân thành, dẫn dắt người xem tìm về chính mình và gắn kết những cội rễ sâu xa.

Với Miền thiêng xanh, Tấn không chỉ kể chuyện cá nhân mà còn mời gọi sự đồng điệu. Anh cho rằng hội họa có quyền năng giải thoát cho cả người vẽ lẫn người xem.

Họa sĩ vẽ để chạm thấy, giải mã những sợi tơ ám ảnh trong tâm trí, không còn lo lắng hay sợ hãi. Người xem nếu đồng điệu cũng có thể tìm thấy niềm an ủi cho chính mình.

Như lời tự bạch Tấn viết: "Đời sống có hàng ngàn vết thương không cần chữa, chỉ cần đặt dưới ánh sáng. Hay trừu tượng với miền đất không nằm trên bản đồ, mà nằm trong chính trái tim ta. Tôi gọi đó là Miền thiêng xanh".

Hai họa sĩ cùng lớp, cùng nhà, cùng xưởng vẽ và cùng triển lãm Chúng tôi - Hành trình

Cùng lớp, cùng nhà, cùng xưởng vẽ và gắn bó cùng nhau đã hơn 40 năm, nhưng tranh của vợ chồng họa sĩ Cao Thị Được và Nguyễn Thế Hùng lại hoàn toàn khác biệt, tạo nên một triển lãm chung 'Chúng tôi - Hành trình' ấn tượng ở tuổi U70.