Những ngày gần đây các thuế cơ sở tại TP.HCM dồn dập ra quân theo đúng nghĩa "cầm tay chỉ việc" cho hàng ngàn, thậm chí hàng chục ngàn hộ kinh doanh (HKD) trên địa bàn, chạy nước rút cho kịp trước thời điểm ngày 20-12 như kế hoạch của Thuế TP.HCM.

Cần sớm hướng dẫn rõ ràng

Ghi nhận tại các buổi hội nghị cho thấy nhiều HKD băn khoăn nhất hiện nay là chưa có hướng dẫn rõ về phương án xử lý với hàng tồn kho không có hóa đơn dù thời điểm chuyển đổi đã cận kề. Số hàng này không có hóa đơn đầu vào nên không thể xuất hóa đơn đầu ra, do vậy hiện chỉ bán lẻ, không thể bán cho tổ chức.

Hàng tồn kho càng là vấn đề sống còn với những HKD có doanh thu lớn, từ 3 tỉ đồng trở lên. Làm sao để họ chuyển vào hàng tồn kho hợp lệ nhằm ghi nhận chi phí khi tính thuế theo mô hình quản lý thuế mới, đến nay chưa có hướng dẫn. 

Tương tự, những HKD muốn lên doanh nghiệp nhưng hồ sơ, thủ tục để chuyển hàng tồn kho của HKD sang doanh nghiệp cần những gì cũng chưa có hướng dẫn cụ thể.

Có HKD đề xuất được phép lập bảng kê hàng tồn kho ngày 31-12-2025 để làm căn cứ tính chi phí giá vốn cho hàng tồn kho chuyển sang năm 2026 nhưng cũng chưa được trả lời.

Trường hợp hàng bán là hàng xách tay, hàng hóa do người thân tặng, cho, không sử dụng đem bán có doanh thu nhưng không có hóa đơn chứng từ HKD cũng không biết làm sao để ghi nhận chi phí hợp lệ. Có HKD còn đề xuất cơ quan thuế xem xét cho gia hạn thêm 6 tháng đến 1 năm để xử lý lượng hàng tồn.

Trả lời, cơ quan thuế khẳng định nghị quyết số 198 ngày 17-5-2025 của Quốc hội đã xóa thuế khoán với hộ và cá nhân kinh doanh. Tất cả phải tính thuế theo phương pháp kê khai. Do vậy, HKD cần chủ động chuyển đổi ngay.

Với vướng mắc về hàng tồn kho của hộ khoán không có hóa đơn, chứng từ, nhiều thuế cơ sở ghi nhận và cho biết sẽ báo cáo cơ quan thuế cấp trên để tìm hướng tháo gỡ.

Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, hiện nay dù giờ "G" đã cận kề nhưng văn bản pháp lý chính thức về quản lý thuế đối với HKD vẫn chưa được ban hành, do vậy nhiều thuế cơ sở cũng đau đầu vì không có nội dung chính thức để hướng dẫn.

Với quy mô tổ chức tập huấn lớn, nhiều nơi cũng lo ngại sẽ phải đối mặt với nhiều ý kiến bức xúc của HKD vì những vướng mắc thực tế, cụ thể HKD đang quan tâm thì không được giải quyết triệt để vì chưa có nghị định chính thức về quản lý thuế đối với HKD. 

Chưa kể mô hình quản lý thuế theo đề án 3389 không nhất quán với nội dung dự thảo nghị định về quản lý thuế đối với HKD cũng gây khó cho thuế cơ sở.

Cũng chính vì chưa có văn bản pháp lý chính thức quy định về quản lý thuế đối với HKD từ năm 2026, thuế cơ sở cũng không thể giải đáp được các vướng mắc của HKD liên quan đến phương pháp tính thuế, thủ tục, hồ sơ, thời hạn thực hiện kê khai, nộp thuế ra sao.

Cẩn thận sự nhạy cảm của ngưỡng chịu thuế

Đặc biệt, cơ quan hoạch định chính sách cần quan tâm đến độ nhạy cảm của ngưỡng doanh thu miễn thuế 200 triệu đồng vốn đang gây tranh cãi vì bị cho là quá thấp. HKD bán hơn chục bát bún đã đến mức doanh thu nộp thuế, trong khi người làm công ăn lương được áp mức giảm trừ gia cảnh mới là 15,5 triệu đồng/tháng từ đầu năm 2026 (tương đương mức doanh thu 310 triệu đồng/tháng, tức 3,72 tỉ đồng/năm của HKD nếu tính tỉ lệ lãi trên doanh thu là 5%). 

Nếu chỉ tính 50% số này, doanh thu miễn thuế của HKD phải khoảng 1,5 tỉ đồng/năm.

Hiện số doanh nghiệp tại Việt Nam chưa cán mốc 1 triệu nhưng có đến hơn 5,2 triệu HKD, góp phần tạo ra hàng chục triệu việc làm. Khu vực này được coi là "xương sống" trong nhiều ngành, lĩnh vực, từ công - nông nghiệp đến thương mại, dịch vụ. 

Do vậy việc thay đổi chính sách lần này sẽ tác động sâu rộng, và dù đã được "cầm tay chỉ việc", nhiều HKD sẽ khó tránh khỏi khó khăn trong giai đoạn đầu chuyển đổi.

Do vậy, cùng việc chạy nước rút cho kịp giờ "G", cơ quan quản lý cần sớm hoàn thiện chính sách để có hướng dẫn sớm, kịp thời nhằm tháo gỡ những băn khoăn của HKD.

Bên cạnh đó, cần xem xét lại ngưỡng doanh thu miễn thuế như kiến nghị của nhiều HKD, chuyên gia và cả các đại biểu Quốc hội, để không chỉ HKD cảm thấy thỏa đáng mà cơ quan thuế cũng đạt được mục tiêu mà ngành thuế theo đuổi lâu nay đó là "thu thuế phải thu được lòng dân".

Bác sĩ nói ‘lo không ngủ được’ sau quy định bỏ thuế khoán với hộ kinh doanh

Tôi lo không ngủ được mấy tháng nay. Chúng tôi không sợ đóng thuế nhưng quy định thuế mới khiến những người làm phòng khám như chúng tôi… “nhức não” quá.