Bệnh viêm não, màng não do não mô cầu là bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi khuẩn Neisseria meningitidis gây nên, nhiễm trùng nghiêm trọng màng não, gây tổn thương não, tỉ lệ tử vong khoảng 50% số ca mắc bệnh nếu không được điều trị.

Bệnh lây qua đường hô hấp do hít phải các giọt bắn của dịch tiết hô hấp có chứa mầm bệnh. Tiếp xúc gần và dài kỳ như hôn, hắt hơi hoặc ho vào ai đó, hoặc sống gần người bệnh, dùng chung đồ ăn thức uống, hay đồ vật sinh hoạt với người mang bệnh dễ bị lây lan. Mọi người đều có cảm nhiễm với vi khuẩn não mô cầu, nhóm tuổi nguy cơ mắc bệnh cao nhất là lứa tuổi trẻ em và cũng ở nhóm tuổi này có số người lành mang vi khuẩn nhiều nhất. Ổ chứa vi khuẩn não mô cầu trong tự nhiên là ở người, do vậy nguồn lây bệnh chủ yếu là bệnh nhân và người lành mang vi khuẩn.

Thời gian ủ bệnh trung bình 4 ngày, nhưng có thể dao động từ 2 - 10 ngày. Vi khuẩn Neisseria meningitidis chỉ lây nhiễm ở người, động vật không chứa mầm bệnh. Các nhà khoa học tin rằng có từ 10% đến 20% dân số chung của thế giới mang vi khuẩn Neisseria meningitidis trong cổ họng vào bất kỳ thời điểm trong cuộc đời. Theo một số tài liệu khác, tỷ lệ người nhiễm não mô cầu không có triệu chứng khoảng 5 - 10%, tuy vậy tại khu vực có dịch thì tỷ lệ này có thể lên đến 20% hoặc hơn. Tỉ lệ lan truyền bệnh có thể cao hơn vào các dịp dịch bệnh, khí hậu khắc nghiệt hoặc ăn uống, vệ sinh, phòng bệnh kém.

Bệnh xuất hiện đột ngột với triệu chứng: sốt cao, đau đầu dữ dội, nôn, cứng gáy, nhạy cảm với ánh sáng, mệt mỏi, có thể có đau họng, xuất hiện chấm hay mảng xuất huyết, ban xuất huyết hình sao hoặc có thể có mụn nước.

Ngay cả khi bệnh được chẩn đoán sớm và điều trị thích hợp cũng có tới 5% - 10% bệnh nhân bị tử vong, thường xảy ra trong vòng 24 - 48 giờ sau khi khởi phát triệu chứng. Viêm màng não do vi khuẩn có thể gây tổn thương não, giảm thính lực hoặc gây khuyết tật học tập ở 10% đến 20% những người sống sót.

Bệnh viêm não, màng não do não mô cầu lưu hành ở mọi nơi trên thế giới. Tại Việt Nam, bệnh viêm não, màng não do não mô cầu nhóm A, nhóm B đã từng lưu hành ở nhiều địa phương, trước kia có thể gây thành dịch. Tuy nhiên hiện nay bệnh chỉ xuất hiện một số trường hợp rải rác trong năm với tỷ lệ mắc bệnh là rất thấp.

Bệnh viêm màng não mô cầu có khả năng tử vong cao, nên phải xếp vào dạng ưu tiên cấp cứu. Cần cho nhập viện càng sớm càng tốt. Do đó, khi nhận thấy những dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh, cần đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế để điều trị kịp thời. Các cơ quan chức năng cũng cần phối hợp phát hiện sớm và xử lý ổ dịch để chống lây lan.

Để phòng bệnh viêm não, màng não do não mô cầu, tránh lây lan trong cộng đồng, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo mạnh mẽ người dân thực hiện tốt một số biện pháp sau:

1. Thực hiện tốt vệ sinh cá nhân: thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, súc miệng, họng bằng các dung dịch sát khuẩn mũi họng thông thường.

2. Thực hiện tốt vệ sinh nơi ở, thông thoáng nơi ở, nơi làm việc.

3. Chủ động tiêm phòng vắc xin phòng bệnh cho trẻ, vắc xin được tiêm tại các cơ sở tiêm chủng dịch vụ.

4. Khi có biểu hiện sốt cao, đau đầu, buồn nôn và nôn, cổ cứng, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.