Phóng to

Tân nội các Thủ tướng Pháp Jean - Marc Ayrault sau phiên họp chính phủ đầu tiên - Ảnh: AFP

Đây không đơn giản là một màn “marketing chính trị” nhằm thu hút lá phiếu cho cuộc bầu cử quốc hội tháng 6 tới như tờ báo cánh hữu Le Point đã gièm pha. Đây là một thay đổi cơ bản nhằm lấy lại niềm tin của dân chúng Pháp vốn đã bị xói mòn dưới trào ông Sarkozy bởi những cáo buộc, như vụ nhận tiền của ông Ghadafi (?), những chuyến du lịch đế vương do “phe ta” đài thọ, vụ bà Sarkozy nhận tiền của một quỹ nhân đạo khác để gây quỹ cho tổ chức từ thiện của bà (!)..., như vụ cựu tổng thống Chirac tháng 12 năm ngoái bị tuyên án 2 năm tù treo vì đã “tẩu tán công quỹ, lạm dụng tín nhiệm, lợi ích bất hợp pháp” khi còn là thị trưởng Paris.

Liệu Hiến chương đạo đức này cũng chỉ là một lời thề thốt trừu tượng như một thứ “kinh sách” cho có? Không, năm đề mục của hiến chương này rất cụ thể để toàn thể tân chính phủ theo đó mà thực thi và dân chúng Pháp căn cứ vào đó mà đánh giá. Đầu tiên, hiến chương xác định lại quan hệ giữa nhà nước và người dân như “một sự gắn bó bằng niềm tin giữa các công dân với những người cầm quyền”, (chớ không đơn giản) là một quyền lực “đến từ một cuộc phổ thông đầu phiếu, cũng không từ sự chọn lựa (hệ ý thức) cánh tả, cánh hữu gì”. Niềm tin này phải được “xây dựng hằng ngày bằng hành động của mỗi thành viên chính phủ và bằng hình ảnh mà họ tạo ra”. Hiến chương cảnh cáo “chỉ cần một (thành viên chính phủ) thiếu sót cũng đủ để làm xói mòn lâu dài niềm tin của dân chúng”.

Không chỉ kêu gọi đạo đức chung chung, hiến chương nêu cụ thể cách làm: phải vừa “lắng nghe dân chúng, tham khảo và thu thập ý kiến dân chúng qua công cụ Internet về mỗi quyết định chủ yếu, vừa tham khảo các cơ quan đối tác hiến định”, chứ đừng tự biên tự diễn, tự tung tự tác.

Chỉ “lắng nghe” cho có rồi lại mũ ni che tai? Không, “mọi đề án trình lên tổng thống và thủ tướng đều phải thể hiện rõ những tham khảo đã thực hiện, kết quả thu được, và các tham khảo đó đã dẫn đến những điều chỉnh như thế nào”. Chưa hết, “chính phủ có nghĩa vụ tôn trọng quyền tham khảo của các công dân, phải quyết liệt công bố thông tin một cách miễn phí và tiện dụng trên Internet”.

Từ cái khung đạo đức cầm quyền chung này, hiến chương ấn định từng điều răn mà mỗi thành viên chính phủ phải tuân theo. Để tránh xung đột lợi ích, phải thôi kiêm nhiệm chức vụ. Ngay cả ông Hollande cũng cam kết sẽ không họp hành gì nữa với Đảng Xã hội của ông, để ông “chỉ là tổng thống của mọi công dân Pháp”!

Tất cả, kể cả các viên chức cao cấp mỗi bộ, phải kê khai các mối quan hệ lợi ích có thể có, tuyệt đối không can thiệp vào công việc của thân nhân, phải giao tài sản nhà đất cho một tổ chức trung gian quản lý để tránh trực tiếp “mua sắm” thêm trong khi tham chính, không nhận lời mời du lịch của bất cứ chính phủ, tổ chức hay bất cứ cá nhân nào, nộp quà biếu trị giá trên 150 euro...! Tất cả nhằm không để cho bị nghi kỵ vì bất cứ lợi ích tư riêng nào.

Vào lúc mà đại đa số dân chúng bị suy giảm sức mua, để làm gương thắt lưng buộc bụng, từ nay tất cả sẽ phải di chuyển bằng xe lửa cho những chuyến đi ngắn hơn ba giờ, trừ trường hợp đặc biệt phải có môtô tiền hô hậu ủng, việc di chuyển bằng xe hơi phải tiết giảm và tôn trọng các quy định của luật giao thông. Bộ trưởng sẽ chỉ lĩnh lương 9.940 euro thay vì 14.200 euro, tổng thống và thủ tướng chỉ lĩnh lương 14.910 euro thay vì 21.300 euro. Trong một xã hội mà bất cứ công chức hay tư chức đều chỉ sống bằng lương mà thôi, việc đồng lòng giảm lương như thế chính là để chứng tỏ không chỉ “thay đổi (chính là lúc này đây)” bằng mồm!

Không phải vô cớ mà các điều răn “liêm khiết”, “gương mẫu” và “giản dị” được nhắc đi nhắc lại! Khi kinh tế lụn bại, công nợ bao la, lòng dân chán ngán mà những người cầm quyền cứ nhởn nhơ xa hoa thì đó là tự sát chính trị, như cánh của ông Sarkozy đã làm.