Phóng to

Hảo “Gò Sành” và những báu vật trong bảo tàng của anh

TTCN - Từ một kẻ thừa kế bất đắc dĩ những món cổ vật do cha để lại, Nguyễn Vĩnh Hảo đã trở thành nhà sưu tập lớn nhất nước về dòng gốm Chăm ra đời từ nhiều thế kỷ trước tại quê hương Bình Định của anh.

Trước đây huấn luyện viên võ thuật Nguyễn Vĩnh Hảo không quan tâm lắm đến những cổ vật mà cha anh đã say mê tìm kiếm gần như suốt đời. Hảo không thể hiểu được vì sao cha anh, một ông chủ xưởng gốm giàu có, đến lúc đã già vẫn một mình rong ruổi khắp nơi để tìm từng chiếc bình, lọ, chén hay tượng gốm cũ mang về nhà với một niềm hân hoan tột độ.

“Năm cha tôi gần 70 tuổi, ông bị bệnh huyết áp mà vẫn nhọc công vì những chuyến đi nên tôi làm người lái xe cho ông suốt hai năm” - Hảo kể. Sau mỗi chuyến đi, hai cha con lại tiếp tục mang về nhà những món cổ vật mua từ những vùng quê mà Hảo cảm thấy chúng dường như bị lãng quên bởi chính các chủ sở hữu.

Cha qua đời, Hảo như một đứa trẻ thơ tò mò trước các cổ vật mà mình chưa hiểu hết giá trị, và từ đó anh bắt đầu tìm hiểu về dòng gốm Gò Sành trong bộ sưu tập của cha anh, được cho là có niên đại khoảng thế kỷ 11-15 tại vùng đất xưa kia là kinh đô Vijaya của người Chăm, nay là tỉnh Bình Định.

Hầu như chưa có nguồn tài liệu chính thống nào về gốm Gò Sành nên Hảo phải đi nhiều nơi tìm gặp những người sưu tầm cổ vật, những nhà nghiên cứu văn hóa Chăm để hỏi chuyện. Bằng cách đó cộng với sự mẫn cảm của một người ham học hỏi, Hảo dần hiểu được ý nghĩa và giá trị của những báu vật mình đang sở hữu.

Theo đó, gốm Gò Sành, tên của dòng gốm Chăm cổ xưa và cũng là tên của một ngôi làng nhỏ ở Bình Định, được chú ý đến lần đầu tiên vào năm 1974 khi một trận bom giội xuống ngôi làng này làm lộ ra nhiều hiện vật gốm dưới những bức tường lò nung. Cha Hảo đã đến tận nơi quan sát đống cổ vật và phát hiện nét tương đồng giữa chúng với những đồ vật mà trước đó ông đã sưu tầm được.

Phóng to

Ông chủ xưởng gốm vô cùng hân hoan nên đã tổ chức ngay một cuộc họp báo giới thiệu về bí mật vừa được khám phá tại quê hương ông. Từ đó cho đến lúc qua đời ông thành người lữ hành đơn độc đi tìm những cổ vật còn bị vùi lấp trong bóng tối.

Lần theo những dấu chân của cha trước đây, Hảo tiếp tục rong ruổi khắp các làng quê Bình Định mỗi khi nghe ở đâu đó có đồ gốm Gò Sành. Anh còn đi xa hơn, đến những tỉnh lân cận, những tỉnh ngoài Bắc, và ra cả nước ngoài. Từ một kẻ thừa kế phần gia tài không mong đợi, Hảo đã thành một tín đồ tận tụy với tôn giáo thờ cổ vật của cha: “Càng ngày tôi càng mê gốm Gò Sành vì sự bí ẩn của nó mà tôi, và có thể là nhiều người khác, chưa biết hết”.

Với bộ sưu tập hiện lên đến hơn 1.300 hiện vật, Hảo đã cho thấy những gì còn sót lại của nền văn minh rực rỡ trong lịch sử Chăm không chỉ có đền tháp và tượng đá. Và theo Hảo, độc đáo nhất của gốm Gò Sành là những bức tượng, phù điêu bằng đất nung thể hiện các vị thần Brahman, Vishnu, Siva, bò thần Nadin... trong Ấn giáo, tín ngưỡng của người Chăm.

Sự nâng niu, yêu quí của anh dành cho gốm cổ đã khiến vợ anh, chị Trần Thị Ngọc Dung, “động lòng”. Thậm chí chị đã bán căn nhà riêng ở Hà Nội để Hảo phát triển bộ sưu tập, xây dựng một nhà trưng bày gốm Gò Sành, vừa được khai trương vào đầu năm 2006 tại Qui Nhơn, và có thể sẽ là một bảo tàng tư nhân đầu tiên tại Bình Định.

“Nhiều người có thể lấy làm lạ khi thấy anh Hảo lúc nào cũng chăm chú, có khi ngồi hàng giờ ngắm nhìn mê mẩn những món cổ vật. Riêng tôi lại... thích mẫu người đàn ông sống hết mình vì niềm đam mê như Hảo” - chị Dung nói. Người đàn ông của đời chị thì khẳng định: “Tôi có thể đánh cược bản thân mình nếu cần làm giàu thêm cho bộ sưu tập, nhưng sẽ không bao giờ bán đi dù một mẩu nhỏ trong đó để kiếm tiền”.