Ngày 20-6, bộ phim kinh điển Hàm cá mập (Jaws) kỷ niệm 50 năm ngày ra mắt (20-6-1975). Bộ phim bom tấn của đạo diễn Steven Spielberg "oanh tạc" phòng vé, trở thành phim ăn khách nhất thế giới trước khi bị Star Wars vượt mặt sau đó.

Di sản phức tạp của Hàm cá mập

Nhưng doanh thu chỉ là một phần thành tựu của Hàm cá mập. Đóng góp lớn nhất của phim là góp phần thiết lập mô hình kinh doanh Hollywood hiện đại, hướng đến doanh thu phòng vé cao từ các phim hành động và phiêu lưu với ý tưởng đơn giản nhưng hấp dẫn, phát hành vào mùa hè và được quảng bá rầm rộ.

Theo Huffington Post, Hàm cá mập hấp dẫn ở chỗ "chạm đến nỗi sợ bẩm sinh của chúng ta về việc bị một con cá quái vật ăn thịt, đó là một nỗi sợ rất thực tế và bản năng".

Theo Variety, Hàm cá mập là một kiệt tác, sánh ngang với Psycho của Alfred Hitchcock trong cách dựng phim, sử dụng âm nhạc và góc quay để tạo nên sự căng thẳng và hồi hộp khi kể về những nỗi sợ quen thuộc.

Là một phần quan trọng của lịch sử điện ảnh, Hàm cá mập để lại một di sản phức tạp. Bộ phim vừa truyền cảm hứng cho khán giả săn cá mập vì mục đích thể thao, đồng thời cũng truyền động lực cho một thế hệ các nhà khoa học nghiên cứu loài này và nỗ lực cứu chúng khỏi nguy cơ tuyệt chủng.

Steven Spielberg hối hận sâu sắc

Phim cũng khơi dậy sự mê hoặc toàn cầu với cá mập. Có doanh thu 260,7 triệu USD trong đợt chiếu đầu tiên vào năm 1975, phim đã kích thích một làn sóng nghiên cứu cá mập và đi kèm là nỗi ám ảnh phải săn cá mập như chiến lợi phẩm.

Bà Wendy Benchley, một nhà bảo tồn đại dương đồng thời là vợ của nhà văn Peter Benchley (tác giả tiểu thuyết gốc Jaws), nhận định: "Bằng một cách nào đó, cuốn sách và bộ phim hư cấu này đã khiến mọi người cảm thấy họ được phép giết cá mập".

Trong nửa thế kỷ qua, quần thể cá mập trên toàn thế giới đã giảm đến 70% do đánh bắt quá mức. Tất nhiên, không thể đổ lỗi hoàn toàn cho bộ phim nhưng không thể phủ nhận phim có sức ảnh hưởng lớn với nhiều thế hệ.

Được "truyền cảm hứng" nhân vật thợ săn cá mập Quint, một số người hâm mộ Hàm cá mập đã tham gia các giải đấu săn cá mập. Số lượng cá mập trắng lớn bị con người bắt và giết trên toàn thế giới tăng đột biến trong 3 năm sau khi Hàm cá mập ra mắt.

Đạo diễn Steven Speiberg từng nói trong chương trình Desert Island Discs của BBC Radio 4 vào năm 2022: "Nỗi sợ của tôi không phải là bị cá mập ăn thịt mà là bị chúng oán hận vì sự cuồng nhiệt của những thợ săn cá mập sau năm 1975".

Ông nói thêm: "Cho đến ngày nay, tôi vẫn hối tiếc về sự suy giảm của quần thể cá mập vì cuốn sách và bộ phim Hàm cá mập. Tôi thực sự, thực sự hối tiếc về điều đó".

Kỷ niệm 50 năm Hàm cá mập ra mắt, bộ phim tài liệu Jaws @ 50: The Definitive Inside Story vừa được National Geographic sản xuất và phát hành trực tuyến qua Disney+, Hulu từ ngày 17-5.

Hãng Lego ra mắt bộ xếp hình tri ân phim Hàm cá mập

Hãng Lego vừa công bố một bộ xếp hình tái hiện phim Jaws (Hàm cá mập), kỷ niệm sinh nhật 49 tuổi của bộ phim kinh điển.