Ghép tạng không chỉ là một thành tựu y học mà còn là biểu tượng của sự nhân văn, khi một người ra đi vẫn có thể trao tặng cơ hội sống cho nhiều người khác. 

Năm 2024 khép lại với nhiều sự kiện nổi bật, và trong đó, ngành ghép tạng Việt Nam ghi dấu ấn mạnh mẽ khi hai sự kiện liên quan đến ghép tạng được vinh danh là một trong những sự kiện tiêu biểu của y học trong năm. 

Đây là minh chứng cho sự tiến bộ vượt bậc của y học nước nhà, khẳng định vị trí của ghép tạng Việt Nam trên bản đồ ghép tạng thế giới.

Kỳ tích ca ghép tim và ghép gan đồng thời

Một trong những dấu ấn nổi bật của năm 2024 là ca phẫu thuật ghép tim và ghép gan đồng thời, được thực hiện thành công tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức. 

Đây là một kỳ tích chưa từng có trong lịch sử y học nước nhà, thành công của ca ghép khẳng định về mặt chuyên môn kỹ thuật phẫu thuật, gây mê hồi sức sánh ngang các nước phát triển, đồng thời khẳng định sự phối hợp chặt chẽ giữa các ê kíp, giữa bệnh viện hiến và bệnh viện ghép.

Người được ghép tạng là anh Đ.V.H., 41 tuổi, bị suy tim và suy gan giai đoạn cuối. Bệnh nhân nhập viện Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức trong tình trạng nguy kịch suy tim nặng kèm theo suy gan cấp và rối loạn đông máu nặng, men gan tăng cao. 

Người bệnh không đáp ứng với các phương pháp điều trị thông thường, thời gian sống chỉ tính bằng ngày, cơ hội duy nhất để cứu sống là ghép tim và gan đồng thời.

Người cho tạng là một người đàn ông 36 tuổi, sống tại huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An, không may bị tai nạn giao thông nghiêm trọng do tự ngã, dù các bác sĩ nỗ lực điều trị, bệnh nhân vẫn không thể hồi phục do tổn thương não quá nặng và được chẩn đoán chết não.

Chiều 1-10, ca ghép đồng thời gan và tim được tiến hành. Sau 8 tiếng "cân não", ca phẫu thuật đã kết thúc thành công. Trái tim của chàng trai Nghệ An đập những nhịp đầu tiên trong lồng ngực người nhận. Lá gan cũng bắt đầu hoạt động, tiết mật giúp đưa các chỉ số đông máu, men gan và bilirubin của anh H. dần trở về bình thường.

Ca phẫu thuật này không chỉ cứu sống bệnh nhân trong tình trạng nguy kịch mà còn khẳng định khả năng của đội ngũ y bác sĩ Việt Nam trong việc thực hiện những kỹ thuật y học phức tạp và tiên tiến nhất. Đây là minh chứng rõ ràng cho sự trưởng thành của ngành ghép tạng nước nhà, sánh ngang với các nước có nền y học phát triển.

Việt Nam đứng đầu khu vực Đông Nam Á về ghép tạng

Thông tin được PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến - chủ tịch Hội Vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người Việt Nam - chia sẻ tại hội thảo nhân Tuần lễ vàng hiến tặng mô tạng, ngày 23-12. 

Số liệu thống kê của Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia cho thấy tính từ ca ghép thận đầu tiên được thực hiện tại Học viện Quân y vào ngày 4-6-1992, đến hết tháng 8-2024, tổng số ca ghép tạng đã được thực hiện tại Việt Nam là 9.089 ca. 

Có 8.331 ca ghép thận (8.011 ca hiến sống, chết não 313 ca và 7 ca chết tim); ghép gan 649 ca (521 ca hiến sống, 128 ca chết não); ghép tim 90 ca; ghép thận - tụy 1 ca; ghép tụy 1 ca; ghép tim - phổi 1 ca; ghép phổi 11 ca; ghép chi trên 3 ca; ghép ruột 2 ca.

Ở Việt Nam, mỗi năm có hơn 1.000 ca ghép được thực hiện, trong đó có khoảng 100 ca ghép gan, 90 ca ghép tim, 13 ca ghép phổi, ghép tụy và ghép ruột non đều tiến hành 2 ca. 

Tính đến ngày 31-12-2023, tổng số ca ghép tạng tại Việt Nam là 8.302 ca, nhiều nhất là vào năm 2022 (1.004 ca) và năm 2023 (1.002 ca), đồng nghĩa với từng đó con người được nối dài, kéo dài sự sống. 

Việt Nam là nước duy nhất Đông Nam Á trong danh sách quốc gia thực hiện hơn 1.000 ca hiến ghép tạng mỗi năm kể từ 2022.

Mặc dù ghi nhận nhiều thành công, ngành ghép tạng ở Việt Nam vẫn đối mặt với một vấn đề lớn: thiếu nguồn tạng hiến. Theo thống kê, 96% số ca ghép tạng hiện nay là từ người cho sống, trong khi nguồn hiến từ người chết não chỉ chiếm 4%. Con số này thấp hơn rất nhiều so với tỉ lệ 40 - 90% ở các nước phát triển. 

Ca chết não hiến tạng đầu tiên ở nước ta là vào tháng 5-2010 tại Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức. Từ năm 2010 đến 2022, mỗi năm có 10 - 11 ca chết não hiến tạng. Riêng năm 2023, có 14 ca chết não hiến mô, tạng. Tỉ lệ hiến tạng trên 1 triệu dân ở Việt Nam chỉ đạt 0,15% (nghĩa là 10 triệu người mới có 1,5 người chết hiến tạng). 

Con số này thấp hơn 300 lần so với Tây Ban Nha và thấp hơn 40 lần so với Thái Lan. Nguyên nhân chính của tình trạng này là nhận thức xã hội về hiến tạng còn hạn chế. Nhiều người dân chưa hiểu rõ giá trị nhân văn của việc hiến tạng, đồng thời bị chi phối bởi tâm lý e ngại, quan niệm truyền thống và thiếu thông tin đầy đủ.

Đáng chú ý, số lượng ca chết não hiến mô, tạng năm 2024 là 39 ca (năm 2023 chỉ có 14 ca chết não hiến mô, tạng), góp phần tăng số tạng hiến từ người chết não đạt tỉ lệ trên 12%. Đây cũng được coi là con số "kỷ lục" của Việt Nam, vì trước đây, tỉ lệ tạng hiến từ người chết não khoảng từ 5% đến 6%. 

Việc đạt được con số ấn tượng này phản ánh sự thay đổi trong nhận thức của cộng đồng về ý nghĩa nhân văn của việc hiến tạng sau khi qua đời. Đây cũng là thành quả của những nỗ lực không ngừng nghỉ từ phía các cơ quan y tế, tổ chức vận động hiến tạng và đội ngũ y bác sĩ, những người đã làm việc ngày đêm để biến giấc mơ hồi sinh sự sống thành hiện thực.

Năm 2024, ngành ghép tạng Việt Nam không chỉ ghi danh vào những sự kiện tiêu biểu mà còn khẳng định vị thế của mình trên bản đồ y học khu vực và thế giới. Đây là niềm tự hào chung của cả ngành y tế, đồng thời là động lực để chúng ta tiếp tục chinh phục những đỉnh cao mới.

Chàng trai tại TP.HCM chết não hiến tạng ghép cho 7 người

Một chàng trai 18 tuổi sau khi bị chấn thương sọ não được gia đình đồng ý hiến tạng cứu 7 người.