Phóng to

Để dễ tiếp cận người liên quan đến HIV/AIDS, các trung tâm tham vấn, xét nghiệm HIV miễn phí và bí mật ở VN phải quảng bá rất nhiều cho mình - Ảnh: Gia Tiến

Chất độc toxin, phóng xạ và bất kỳ thứ gì một khi bí mật xuyên qua những hàng rào phòng vệ của tôi thì chúng ở lại đó, không quay lại nơi chốn cũ và tôi rất sợ điều đó. VN phải chịu những bóng ma đó: chất độc da cam, nước đóng chai bị nhiễm bẩn, bán thuốc cho người dùng mà không cần toa thuốc của bác sĩ, hóa chất sử dụng quá liều trong nông nghiệp. Tuy nhiên, bóng ma lớn ở đây là HIV/AIDS.

Bóng ma này không rõ hình khối, dù theo Bộ Y tế VN, tới năm 2010 sẽ có hơn 300.000 người có HIV/AIDS ở 63/63 tỉnh thành. Người có HIV thường không chia sẻ thông tin và không kiểm tra sức khỏe cho tới khi họ bị ốm, vì họ sợ phản ứng của cộng đồng. Người ta thường nghe về những chuyện như họ bị cộng đồng tẩy chay, bị sa thải khỏi công việc, người thân xa lánh.

Một trong những cách tiêu diệt con virus HIV là đưa nó ra ánh sáng để mọi người thảo luận công khai, nhìn rõ nó. Những người có nguy cơ bị nhiễm cần được tiếp cận với dịch vụ xét nghiệm, hướng dẫn để ngăn chặn lây lan và được chữa trị mà không sợ bị cộng đồng xa lánh, đánh giá. Với những người đã có HIV, đó là thời gian thật sự khó khăn. Họ cần những cánh cửa mở ra cho mình. Những nỗi sợ hãi không được chia sẻ, do thiếu thông tin về HIV/AIDS, rằng nhiều người vẫn tin chỉ cần chạm vào nhau cũng lây nhiễm, cùng nhiều thứ hiểu lầm tai hại nữa càng khiến sự phân biệt đối xử tăng cao trong xã hội.

Ở VN, nhóm có nguy cơ cao đã được xác định là những người sử dụng ma túy, phụ nữ hành nghề mại dâm và những người có xu hướng quan hệ tình dục đồng tính. Nhưng rất nhiều người sợ không dám bộc lộ lối sống của họ với bất kỳ ai, kể cả nhân viên y tế. Họ sợ hãi nếu gia đình, vợ chồng con cái, cộng đồng, chính quyền biết được sự thật. Đây lại là một rào cản. Còn hi vọng gì cho một cuộc chiến chống AIDS thành công nếu con virus đó vẫn bị che giấu, và người ta không dám nói về nó.

Rõ ràng còn nhiều việc phải làm hơn nữa với những người có HIV và người có nguy cơ lây nhiễm để họ cảm thấy an toàn, được hỗ trợ. Cần thêm nhiều dịch vụ tư vấn, các chuyên gia y tế và nhiều bàn tay chìa ra giúp họ.

Nhiều người sợ tiếp cận với các dịch vụ liên quan tới thăm khám, tư vấn, điều trị HIV vì họ không biết điều gì sẽ xảy ra do nỗi lo ngại bị phân biệt đối xử và kỳ thị. Tôi cho rằng nỗi lo ngại này là một rào cản lớn trong công tác phòng chống HIV/AIDS ở bất kỳ đâu trên thế giới. Nếu HIV có thể lây cho bất kỳ ai, không phân biệt đối tượng thì tại sao con người lại phân biệt? Tôi không tin con người ta chọn trở thành người nghiện ngập, có xu hướng quan hệ tình dục đồng tính, hay hành nghề mại dâm. Sự phân biệt đối xử và kỳ thị đối với người có HIV/AIDS ở VN cần được thay đổi, để bất kỳ ai cũng cảm thấy an toàn và được hỗ trợ khi họ cần.