Sự phát triển của trí não của trẻ em có thể phân thành 2 giai đoạn, giai đoạn trong bào thai và giai đoạn 6 năm đầu đời. Trong cả 2 thời kỳ này, chế độ dinh dưỡng cần phải đa dạng để cung cấp đủ 4 nhóm thực phẩm gồm chất đạm, chất béo, chất bột đường và vitamin cùng các khoáng chất.

Giai đoạn trong bào thai

Não phát triển rất nhanh và rất sớm từ trong bào thai. Ngay từ những tuần đầu tiên, khoảng 250.000 tế bào phát triển trong 1 phút và kéo dài trong 3 tháng. Các tế bào này liên kết với nhau để hình thành việc nắm bắt thông tin cũng như đưa ra hoạt động khi cần cho toàn cơ thể.

Do đó, vấn đề dinh dưỡng rất quan trọng, mọi sự thiếu hụt dinh dưỡng trong thời kỳ này dễ dẫn đến tình trạng bị suy dinh dưỡng bào thai và ảnh hưởng tới sự phát triển trí não của trẻ trong tương lai. Trong giai đoạn này, ngoài lượng calo bình thường, người mẹ cần lưu ý bổ sung các chất đạm, chất sắt, axit folic, i-ốt.

Với i-ốt, là chất cần thiết cho sự tổng hợp hormone tuyến giáp, là loại hormone quan trọng trong việc phát triển hệ thần kinh trung ương. Nếu thiếu i-ốt, người mẹ có thể bị sảy thai, đẻ non hay trẻ có nguy cơ chậm phát triển trí tuệ, nặng hơn sẽ trở nên đần độn. 

Chất sắt và chất axit folic là 2 chất dinh dưỡng đặc biệt quan trọng trong giai đoạn thai kỳ vì nó giúp phòng chống thiếu máu cho cả mẹ lẫn con. Đồng thời còn giúp giảm các tai biến sản khoa, giảm nhiễm trùng hậu sản, tránh cho trẻ có nguy cơ bị dị tật ống thần kinh, đồng thời tránh được tình trạng ảnh hưởng tới chỉ số thông minh (IQ) ở trẻ do thiếu máu.

Giai đoạn 6 năm đầu đời 

Sở dĩ chúng ta quan tâm đến thời kỳ đầu và đặc biệt là 3 năm đầu tiên của trẻ là vì trong giai đoạn này trẻ có tốc độ phát triển trí tuệ và thể chất cực lớn: khi sinh trọng lượng não chỉ nặng 350g, đến 1 tuổi nặng 900g, 2 tuổi bằng 80% não người trưởng thành và 6 tuổi não đạt 100% kích thước não người trưởng thành. Vì vậy, việc hỗ trợ dinh dưỡng ở giai đoạn này đạt kết quả tối ưu so với bất kỳ giai đoạn nào khác trong cuộc đời của trẻ.

Các bậc cha mẹ chưa có điều kiện chăm sóc con từ bé, nghĩ rằng sau này con lớn lên, họ có thể chăm sóc bù. Đó là một quan điểm không đúng. Thực tế khoa học đã chứng minh sự phát triển chiều cao, cân nặng và bộ não, phần lớn được quyết định trong 3 năm đầu đời của trẻ, đó là 3 năm vàng, bởi sau 3 năm đầu mà trẻ bị còi cọc, ốm yếu, thì về sau dù có nỗ lực đến đâu cũng không thể bù đắp được.

Phần lớn chúng ta vẫn quan niệm rằng, trẻ thông minh là trẻ có khả năng logic cao. Thực tế, khái niệm thông minh đối với trẻ rộng hơn nhiều. Ngay sau khi sinh, trí tuệ của trẻ đã hoạt động và hòa hợp để học hỏi từ những sự kiện hoàn toàn mới thông qua mắt, tai, xúc giác.

Sự trải nghiệm của một đứa trẻ trong những tháng đầu đời quyết định trẻ sẽ ham học hay không, vì vậy, người lớn cần kích thích vận động bộ não của trẻ bằng việc mua các đồ chơi, vật dụng có tính kỹ thuật từ thấp đến cao để rèn luyện tư duy của trẻ. Vì vậy, việc đầu tư chuyện vui chơi một cách khoa học cũng chẳng kém phần quan trọng so với một chế độ dinh dưỡng thích hợp cho trẻ.

Nhiều nghiên cứu cho thấy sự tăng trưởng của trẻ dưới 6 tháng tuổi ở Việt Nam không kém gì các nước trong khu vực, nhưng sau khi ăn dặm thì lại tụt hậu. Việc nuôi dưỡng không đúng cách khiến trẻ biếng ăn hoặc thiếu hụt các chất cần cho sự phát triển như sắt, canxi, các vitamin và khoáng chất khác.

Ngoài ra, cha mẹ cần khắc phục một số sai lầm khi nuôi con để trẻ phát triển khỏe mạnh, như: cho ăn quá nhiều thức ăn bổ dưỡng, mua nhiều đồ ăn nhưng chỉ ninh lấy nước, không cho bé ăn chất béo; ép trẻ ăn những món không hợp khẩu vị, lạm dụng các thuốc bổ, men tiêu hóa, hay cho ăn dặm quá sớm…