31/12/2011 04:04 GMT+7

Để làm được việc, phải "hỏi" nhiều hơn

MINH GIẢNG

AT - Phần lớn doanh nghiệp khi tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp đều phải đào tạo bổ sung.

Tăng cường thực hành, thí nghiệm là một trong những cách giúp sinh viên tiếp cận nhanh hơn với thực tế công việc. Trong ảnh: Sinh viên Trường ĐH Văn Lang trong giờ thực hành - Ảnh: NHƯ HÙNG

Theo các giảng viên và doanh nghiệp, ngoài nguyên nhân từ chương trình đào tạo, cơ sở vật chất của các trường còn có nguyên nhân từ cách học, cách xác định mục tiêu nghề nghiệp của người học.

Theo khảo sát của Tập đoàn quản lý Nhân Việt, 94% sinh viên mới ra trường khi doanh nghiệp tuyển dụng sẽ được đào tạo bổ sung trước khi sử dụng. Không chỉ thiếu các kỹ năng mềm, ngay cả các kỹ năng chuyên môn cơ bản sinh viên mới ra trường cũng chưa đáp ứng được yêu cầu của nhà tuyển dụng.

Chưa đáp ứng được yêu cầu

Thực trạng phần lớn sinh viên ra trường chưa đáp ứng được yêu cầu cơ bản và muốn sử dụng, doanh nghiệp phải đào tạo bổ sung đã được dư luận lên tiếng từ lâu. Thế nhưng đến nay tình trạng này vẫn chưa cải thiện được bao nhiêu. Các doanh nghiệp nước ngoài khi đầu tư vào VN gặp rất nhiều khó khăn khi tuyển dụng nhân viên. Chẳng hạn Intel tuyển dụng nhân viên cho nhà máy tại TP.HCM, có đến 2.000 hồ sơ nộp vào nhưng công ty này chỉ tuyển được 90 ứng viên vượt qua được vòng kiểm tra đầu tiên và chỉ có 40 ứng viên đáp ứng được trình độ ngoại ngữ.

Theo ý kiến của nhiều doanh nghiệp, nguyên nhân việc này xuất phát từ cả nhà trường và sinh viên. Ông Nguyễn Ngọc Vinh - giảng viên Trường ĐH Kinh tế TP.HCM - thừa nhận: giữa lý thuyết trong trường ĐH và công việc thực tế còn khoảng cách quá xa, chương trình đào tạo thiếu gắn kết giữa lý thuyết và thực hành nên khối kiến thức sinh viên học được trở nên mất ý nghĩa và sinh viên phải loay hoay khi bắt đầu công việc. Sản phẩm đào tạo không tốt một phần do sinh viên chưa thật sự nghiêm túc quan tâm đến việc học, một phần là trách nhiệm của nhà trường.

Đáp ứng dưới 50% yêu cầu

Theo khảo sát của một số giảng viên Trường ĐH Lạc Hồng với 320 doanh nghiệp tại khu vực Đông Nam bộ, hầu hết sinh viên mới ra trường vào làm việc tại công ty chỉ đáp ứng được chưa tới 50% yêu cầu của các doanh nghiệp. Trong đó yêu cầu về đạo đức, sinh viên được đánh giá ở mức khá trong khi các yêu cầu về kỹ năng mềm, kỹ năng chuyên môn đều bị đánh giá dưới mức trung bình.

Trong khi đó, ông Phạm Minh Tuấn - Công ty Tân Hiệp Phát - cho biết sinh viên chưa được định hướng nghề nghiệp, chưa biết xác định mục tiêu nghề nghiệp dẫn đến việc không biết xây dựng lộ trình nghề nghiệp từ học gì, học như thế nào và thực hành như thế nào. Nhiều sinh viên điểm rất cao nhưng rất lúng túng khi áp dụng vào công việc, khó hòa nhập vào môi trường doanh nghiệp, kỹ năng giao tiếp yếu, kỷ luật làm việc chưa cao. Do đó doanh nghiệp khi sử dụng lao động phải đào tạo bổ sung khá nhiều.

Trần Thanh Hải - tốt nghiệp ngành công nghiệp thực phẩm Trường ĐH Nông lâm TP.HCM - cho biết khi mới làm ở một doanh nghiệp sản xuất bánh kẹo của nước ngoài đầu tư, Hải lóng ngóng không biết vận hành và xử lý tình huống như thế nào. Thậm chí lúc đầu còn chưa quen với các qui định vô trùng, các vật dụng không được mang theo vào khu vực sản xuất nên liên tục bị nhắc nhở. “Những máy móc này hoàn toàn khác với những gì mình học ở trường, sinh viên chưa bao giờ được thực hành với các máy móc hiện đại như thế” - Hải chia sẻ. Trong khi đó, một sinh viên Trường ĐH Ngân hàng TP.HCM - cho biết - khi đi làm những nghiệp vụ cơ bản của ngân hàng mình nắm rất rõ nhưng khi áp dụng lại gặp khó khăn. Các ngân hàng thường có các qui trình, ngân hàng điện tử, sinh viên chưa thực hành với những phần mềm và mô hình này sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Phải mất một thời gian mới thành thạo được.

Ngoài các yếu tố thiếu thực hành, thiết bị thực hành lạc hậu thì không ít sinh viên cũng “góp phần” tự đánh mất cơ hội nâng cao kiến thức và kỹ năng của mình. Lê Thanh Quang phải mất thêm một năm mới có thể tốt nghiệp Trường ĐH Kinh tế TP.HCM. Nhiều môn bị “nợ”, thi tốt nghiệp lần một không qua. “Nhiều môn học, giảng viên thường cho các nhóm làm các đề tài tiểu luận hoặc lấy điểm kết thúc môn. Lúc đi học phải đi làm thêm nên toàn nhờ các bạn trong nhóm làm hết và để tên vào. Điểm thì có nhưng thật sự mình không nắm được các kiến thức trong đó. Khi đi làm, đụng vấn đề phải tìm lại sách để đọc” - Quang thành thật cho biết.

Tự rèn luyện

Theo các giảng viên và doanh nghiệp, ngoài kỹ năng, kiến thức chuyên môn, nhà trường và sinh viên cần trang bị kỹ năng mềm cho sinh viên ngay từ khi còn ngồi trên giảng đường. Theo giảng viên Nguyễn Ngọc Vinh, việc học sẽ hiệu quả hơn nếu sinh viên tự tìm tòi nghiên cứu, khám phá và sẽ trưởng thành hơn khi được trang bị các kỹ năng mềm như diễn thuyết, trình bày, viết báo cáo, đặc biệt là kỹ năng làm việc nhóm. Trong khi đó, đối với các trường cần VN hóa các tài liệu học tập với các tình huống gắn liền với thực tiễn VN, tính thực dụng tốt hơn và hiệu quả học tập sẽ cao hơn.

Cùng quan điểm, bà Nguyễn Thị Liên - phó tổng giám đốc công ty cổ phần quốc tế Phong Phú - đưa ra ví dụ: công ty yêu cầu sinh viên thực tập làm một bản kế hoạch trình bày ý tưởng của mình bằng power point. Sinh viên khẳng định rất rành về tin học nhưng kết quả là bài trình bày rất nhàm chán do các kỹ năng sử dụng, trình bày bài báo cáo rất kém.

Sinh viên VN rất ham học hỏi nhưng “học” thì nhiều mà “hỏi” lại rất ít. Hầu như suốt quá trình thực tập sinh viên rất ít khi hỏi người hướng dẫn, mà từ đó có thể học hỏi được thêm nhiều vấn đề từ thực tế. Doanh nghiệp chỉ có thể đào tạo bổ sung kỹ năng chuyên môn cho phù hợp với yêu cầu sử dụng của mình chứ không thể đào tạo kỹ năng mềm cho sinh viên. Những kỹ năng mềm nhà trường phải đào tạo và sinh viên phải tự trang bị cho mình khi còn đi học.

Trong khi đó, ThS Lương Thị Hoài Phương - Ngân hàng Á châu - đưa ra lời khuyên: đôi khi cơ hội việc làm bị đánh mất do chính các bạn sinh viên đã không quan tâm nghiên cứu học hỏi từ thực tiễn. Nhiều sinh viên mới ra trường không hiểu được vị trí công việc được giao cần làm gì, nhiều người quá áp đặt lý thuyết sách vở vào công việc, thiếu kinh nghiệm xã hội, thiếu chính kiến và khả năng độc lập, thiếu kỹ năng. Nhiều người quá kỳ vọng vào công việc muốn làm.