Phóng to

Rau quả có lợi cho sức khỏe. Ảnh: T.G.T.

Phụ nữ có hai hormon sinh dục là estrogen và progesteron. Nơi chủ yếu tiết ra hormon sinh dục nữ là buồng trứng. Bắt đầu từ 45 tuổi trở lên, người phụ nữ bước vào tuổi mãn kinh thể hiện ở chỗ hoạt động nội tiết của buồng trứng bị giảm dần, sau đó ngưng hoạt động ở tuổi 50 hoặc hơn (có thể đến 55). Khi đó, buồng trứng teo dần không có khả năng tiết ra estrogen, đặc biệt là estradiol.

Chính sự giảm dần, thiếu hormon giới tính này dẫn đến các rối loạn được gọi là "rối loạn mãn kinh" như rối loạn vận mạch dẫn đến các cơn bốc hỏa, âm hộ âm đạo teo làm dễ nhiễm trùng và giao hợp đau, rối loạn trầm cảm, dễ mắc hai chứng loãng xương và tăng mỡ trong máu...

Bỏ dở

Để sửa chữa các rối loạn do mãn kinh gây ra mà người phụ nữ có khi không chịu đựng được, các nhà điều trị cho dùng liệu pháp hormon thay thế (hormone replacement therapy). Với liệu pháp hormon thay thế, bác sĩ chuyên khoa sẽ cho bệnh nhân dùng thuốc là dẫn chất estrogen tổng hợp, hoặc kết hợp với dẫn chất progesterone cũng tổng hợp nhằm bổ sung sự thiếu hụt mà cơ thể người phụ nữ mãn kinh vì không thích ứng được bị rối loạn.

Tuy nhiên, lợi ích của liệu pháp này được công nhận trước đây làm giảm tần suất và tính nghiêm trọng của bệnh lý tim mạch, đến nay có các công trình nghiên cứu xem xét lại. Ở Mỹ, Tổ chức Chăm sóc sức khỏe phụ nữ (Womens Health Intiative: WHI) với sự giúp đỡ của Viện Sức khỏe quốc gia Mỹ (National Institute of Health) đã thực hiện công trình nghiên cứu lớn qui tụ đến hơn 16.000 phụ nữ Mỹ đánh giá việc sử dụng thuốc phối hợp estrogen và progesteron để ngừa bệnh tim mạch và ngừa giảm sút trí nhớ ở phụ nữ tuổi mãn kinh.

Công trình nghiên cứu phải ngưng, bỏ dở vào tháng 7-2002 vì kết quả sơ bộ rất đáng buồn là làm gia tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quị, huyết khối, ung thư vú và không ngừa được sự sút giảm trí nhớ.

Ít than phiền

Bên cạnh thông tin đáng buồn kể trên về liệu pháp hormon thay thế, các nhà khoa học đón nhận tin vui là phát hiện phụ nữ ở một số quốc gia có chế độ dinh dưỡng nhiều thực vật, đặc biệt dùng nhiều đậu nành, có tỉ lệ rối loạn mãn kinh và tỉ lệ ung thư vú thấp. Nguyên do là ở một số loại thực vật, đặc biệt là đậu nành, có chứa các hợp chất thiên nhiên có hoạt chất sinh dục giống hormon sinh dục nữ có tên phytoestrogen.

Chữ "phytoestrogen" có nghĩa là estrogen có nguồn gốc thực vật. Phụ nữ lớn tuổi thường xuyên ăn uống các sản phẩm chế biến từ đậu nành sẽ được bổ sung phytoestrogen không khác gì sử dụng liệu pháp hormon thay thế. Ở phụ nữ lớn tuổi, phytoestrogen sẽ làm chậm hội chứng tiền mãn kinh và mãn kinh, giúp phụ nữ mãn kinh ít bị rối loạn hơn so với người không được sử dụng phytoestrogen. Như có một công trình nghiên cứu ghi nhận có đến 80% phụ nữ mãn kinh Mỹ than phiền về các triệu chứng bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm, khô âm đạo trong khi chỉ 15% phụ nữ Nhật (ăn nhiều đậu nành hơn) có những than phiền tương tự.

Như vậy, bên cạnh việc sử dụng liệu pháp hormon thay thế là thuốc estrogen và progesteron tổng hợp (lưu ý chỉ sử dụng thuốc loại này theo sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa sau khi được khám và bác sĩ cân nhắc kỹ lưỡng), phụ nữ nên dùng thường xuyên thức ăn thức uống chế biến từ đậu nành. Những thức ăn, thức uống này bổ sung phytoestrogen nhằm cải thiện tình trạng tiền mãn kinh và mãn kinh.