Từng có nhiều năm làm cán bộ thôn, "ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng", ông Lê Văn Nhường (62 tuổi, cựu trưởng thôn Vệ Xá, xã Đức Long, Quế Võ, Bắc Ninh), Lê Văn Phong (54 tuổi, cựu kế toán thôn), Lê Văn Thụy (63 tuổi, cựu bí thư chi bộ thôn), Nguyễn Văn Cử (64 tuổi, cựu bí thư chi bộ thôn) không thể ngờ rằng những năm tháng tuổi già, "tai họa" ập đến.

Biến cố xảy ra khi họ bị truy tố, xét xử về tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong thi hành công vụ vì những sai phạm trong thời gian làm cán bộ thôn Vệ Xá.

Cán bộ thôn giao thầu đất lấy tiền làm công trình công cộng

Câu chuyện bắt đầu từ cuối năm 2014, UBND xã Đức Long triệu tập trưởng thôn, bí thư chi bộ các thôn họp hội nghị triển khai kế hoạch đầu tư xây dựng các tuyến đường giao thông nông thôn.

Trong cuộc họp, xã thông báo Nhà nước hỗ trợ 70%, giao các thôn tìm nguồn đối ứng 30%.

Để tìm nguồn kinh phí, bí thư chi bộ thôn Vệ Xá khi ấy là ông Lê Văn Thụy đã mở các cuộc họp chi bộ và hội nghị xã viên.

Do cuộc sống của người dân thôn Vệ Xá lúc bây giờ "còn nghèo khó", không thể tìm nguồn kinh phí từ đóng góp của dân. Cuộc họp đi đến thống nhất giao thầu lâu dài một số diện tích đất ao hồ (khu đất trũng, ngập nước, đã hết hạn hợp đồng giao thầu trước đó) để lấy nguồn vốn đối ứng.

Thôn Vệ Xá sau đó bầu ra ban thanh lý, gồm ông Nhường, Phong, Cử... để thống kê diện tích ao, chốt giá cả, họp dân thống nhất, ký hợp đồng giao thầu lâu dài.

Hồ sơ vụ án thể hiện giai đoạn 2014-2017, ban thanh lý thôn giao thầu 4 thửa đất tổng diện tích hơn 1.000m² cho 4 hộ dân, thu về hơn 602 triệu đồng. 

Có tiền đối ứng làm đường làng, cựu trưởng thôn hồ hởi mang toàn bộ số tiền này cùng 30 triệu tiền quỹ của thôn nộp vào tài khoản UBND xã Đức Long.

Cũng từ đây, con đường làng mưa lấm bùn, nắng bụi mù mịt được thay thế bằng bê tông hóa sạch sẽ, rộng rãi.

Thấy được những tiện ích từ việc làm đường, năm 2017-2019, cán bộ thôn Vệ Xá tiếp tục họp bàn với người dân, đi đến thống nhất giao 5 thửa đất ao trũng, diện tích gần 3.000m² cho 5 hộ dân, thu về hơn 570 triệu đồng để làm nhà văn hóa.

Cũng như lần trước, ông Nhường mang toàn bộ số tiền này cộng với gần 30 triệu đồng tiền quỹ của thôn, nộp vào tài khoản UBND xã Đức Long để đối ứng. Nhà văn hóa khang trang sau đó được xây dựng, nhân dân trong thôn phấn khởi có nơi để vui chơi, hội họp.

Thế nhưng, "ngày vui ngắn chẳng tày gang". Tháng 1-2023, Công an thị xã Quế Võ tiếp nhận kiến nghị của Thanh tra thị xã Quế Võ về việc xem xét xử lý dấu hiệu vi phạm hình sự của cán bộ thôn Vệ Xá qua các thời kỳ giao thầu đất trái thẩm quyền. Từ đây, bốn cán bộ thôn Vệ Xá vướng vòng lao lý.

Trong phiên tòa mở ngày 19-3 vừa qua, 4 cựu cán bộ thôn Vệ Xá nói do thiếu hiểu biết và chịu áp lực về việc tìm kiếm nguồn vốn đối ứng để xây dựng các công trình nông thôn nên dẫn tới vi phạm. 

Khi giao đất, họ nghĩ rằng sau này Nhà nước vẫn có thể thu hồi vì hợp đồng có ghi rõ nội dung đó.

Tòa nhận định các bị cáo tuy không tư lợi cá nhân nhưng lại vì lợi ích cục bộ của địa phương, đã bán đất trái phép để lấy tiền phục vụ xây dựng các công trình công cộng. "Đây chính là động cơ vụ lợi vật chất không chính đáng".

Tòa án nhân dân thị xã Quế Võ tuyên phạt ông Nhường mức án 7 năm 6 tháng tù, ông Phong (cựu kế toán thôn) 6 năm 6 tháng tù, ông Thụy và ông Cử đều lãnh 3 năm 6 tháng tù, cùng về tội danh trên.

Cán bộ thôn "kêu cứu", thắc mắc "hơn 570 triệu tiền thừa thôn nộp cho xã đang ở đâu?"

Nhận bản án, 4 cựu cán bộ thôn Vệ Xá cho biết vô cùng tuyệt vọng, vì mức án tòa tuyên là "quá nặng". Họ làm đơn kháng cáo.

Những ngày tháng 4 oi ả, những người đàn ông ở cái tuổi "đứng bên kia sườn dốc cuộc đời" tất bật gửi hàng trăm lá đơn "kêu cứu" đến các cơ quan có thẩm quyền.

Nói với Tuổi Trẻ Online, ông Nhường cho biết "cuộc sống gia đình đảo lộn" khi bản thân vướng lao lý. "Tuổi già sức yếu, bao năm cống hiến, nay nhận bản án gần 8 năm tù, không biết còn gắng gượng được đến ngày ra tù để sum vầy cùng con cháu hay không", ông Nhường đưa tay gạt nước mắt, nói.

Vị cựu cán bộ thôn cho hay việc cơ quan điều tra khởi tố ông và 3 cựu cán bộ thôn Vệ Xá tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong thi hành công vụ, "chúng tôi không phục".

"Chúng tôi không tư lợi đồng nào, làm vì mong sớm về đích nông thôn mới, làng xóm được khang trang hơn, vậy mà bị án tù, thực sự quá sửng sốt", ông Nhường phân trần và "mong cơ quan có thẩm quyền xem xét thấu tình đạt lý".

Hồ sơ vụ án thể hiện lần thứ nhất, sau khi giao 4 thửa đất, thôn Vệ Xá đã nộp về UBND xã Đức Long gần 630 triệu đồng, ngân sách xã chỉ quyết toán hết hơn 200 triệu đồng làm đường nông thôn.

Ở lần thứ hai, thôn Vệ Xá nộp vào tài khoản của xã Đức Long số tiền 600 triệu đồng, xã cũng chỉ quyết toán hết 450 triệu đồng để xây nhà văn hóa thôn.

Số tiền thừa từ 2 đợt đã được UBND xã Đức Long chi vào các công trình khác của thôn, đến nay không có nguồn tiền bù vào.

"Số tiền còn thừa trong 2 lần thôn nộp lên xã Đức Long là hơn 570 triệu đồng, nhưng chúng tôi không hề biết vì hoàn toàn xã không thông báo. Sau khi công an điều tra, kết luận, chúng tôi mới vỡ lẽ về số tiền thừa", ông Nhường nói và cho hay "không biết xã sử dụng số tiền thừa vào việc gì?".

Chưa kể trong suốt quá trình thôn thực hiện việc giao đất "không thể nói xã không biết", nhưng xã đã không hề cảnh báo, nhắc nhở gì.

Cùng chung thắc mắc, ông Lê Văn Thụy cho rằng toàn bộ số tiền giao thầu, thôn đã nộp về UBND xã Đức Long, một phần trong số đó đã được sử dụng để làm đường nông thôn, nhà văn hóa. Phần tiền thừa còn lại do UBND xã sử dụng.

"Nếu chi vào công trình khác là công trình nào? Số tiền là bao nhiêu? Ai là người xây dựng công trình đó? Ai chịu trách nhiệm với số tiền thừa? Mong cơ quan chức năng xem xét, minh oan cho chúng tôi", ông Thụy đặt vấn đề.

Xây dựng nông thôn mới: cán bộ già cả nên nhầm số liệu?

TTO - Một số người dân ở xóm Tây Bắc, xã Thường Nga, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh phản ảnh cán bộ xóm này kê khống số liệu trong đầu tư xây dựng nông thôn mới ở địa phương.