Bìa cuốn Ghi chép nhỏ của người cưỡi ngựa và tranh minh họa trong sách do Nguyễn Trương Quý thực hiện - Ảnh: Trương Quý

Ghi chép nhỏ của người cưỡi ngựa ra đời đúng 10 năm sau tập thơ Gửi VB, 23 năm sau tập truyện ngắn đầu tay Khi người ta trẻ và 12 năm sau tập tản văn Nhân trường hợp chị thỏ bông (bút danh Thảo Hảo)... Rất lâu mới ra sách và cũng rất lâu, thuyết phục mãi nhà văn PHAN THỊ VÀNG ANH mới trò chuyện với báo chí.

* Cuốn này chị không “gây hấn” với đủ chuyện phi lý, bất công, vô nghĩa... trên đời như thời Thảo Hảo. Nhưng phải công nhận Thảo Hảo hấp dẫn và lôi cuốn hơn về giọng điệu.

- Thời ấy ngông cuồng. Nhưng đó là tuổi 30 lấy cái tuyệt vọng của đời mình mà nhìn đời khắc nghiệt. May mà thời ấy chưa có mạng, không là chết rồi.

Giờ nghĩ lại vẫn còn rùng mình, sao mà hăng hái, hung hăng vậy. Vả lại tuổi này có muốn hung hăng nữa cũng không hung hăng được. Không còn cái tuổi dễ tức, dễ cười nữa.

* Cảm xúc của chị khi viết tạp văn?

- Viết xong từng bài thì vui vì hoàn tất. Nhưng nói chung giờ không thích viết như xưa nữa, không còn cái háo hức của hồi mới viết truyện ngắn, lúc nào cũng thích viết, thấy gì cũng thích viết. Nhưng viết xong một truyện ngắn thì lại hoàn toàn khác, rất là sung sướng vì viết truyện rất khác viết tạp văn.

Như hồi tết viết xong một truyện thấy sung sướng gì đâu, giống như thợ thủ công tỉa được một củ su hào mình ưng ý. Sung sướng vì kỹ thuật đã hoàn tất, chứ không phải sung sướng vì đã chuyển tải được gì đó cho đời.

* Nói về cuốn sách, thấy chị nhẩn nha kể chuyện gói bánh chưng, nuôi người già, đưa con trẻ đến bảo tàng, cả chuyện đối phó với thức ăn bẩn... Chị thực hành được nhiều như trong cuốn mình viết không?

- Hầu như thực hành hết và thật ra cũng thực hành rồi mới viết, nhưng viết xong thì thực hành triệt để hơn. Sau khi viết bài Về chuyện ăn, về chuyện thời gian xong, tôi bỏ chơi game luôn, sống tiết kiệm về mặt thời gian hơn.

Có mỗi chuyện nấu cao ngựa cho mẹ mình thì bận quá, không nấu được thôi.

* Cuốn này chị viết trong bao lâu?

- Trong hai năm. Là tập hợp các bài viết cho một chuyên mục của báo Nhân Dân hằng tháng.

* Hơi chậm, mà cũng không chậm bằng khoảng cách từ cuốn này đến cuốn kia của chị?

- Quá kém. Đúng là không chuyên nghiệp. Về kỷ luật lao động phải phục anh Hồ Anh Thái, anh Nguyễn Nhật Ánh, Nguyễn Ngọc Tư, Di Li, Phan Hồn Nhiên... Hay như thế nào còn tùy gu mỗi người, nhưng họ làm việc thật sự đáng phục.

Chắc là năm nay tôi phải bắt đầu lại kỷ luật này, viết không in cũng được, nhưng mỗi ngày phải tập viết hư cấu một tiếng, không viết được gì thì cũng phải ngồi vào bàn.

* Có vẻ như chị đang “âm mưu” trở lại với truyện ngắn - sức mạnh của chị một thời? Cái thời Khi người ta trẻ, cái thời của Kịch câm, Đất đỏ, Hoa muộn, Hội chợ... sắc sảo, dữ dội, tinh tế và tinh quái.

- Trong máy tính của tôi vẫn còn một số truyện ngắn, truyện vừa đang viết dở, nhưng mỗi lần mở ra lại thấy rất ngán ngẩm.

Trước mắt là phải cố hoàn tất, dở cũng được, rồi sửa sau, không để lửng lơ như thế cũng dễ gây ảo tưởng về bản thân lắm, rằng mình đang có một số kế hoạch, ý tưởng, chỉ tại chưa thực hiện mà thôi...!

Song song đó tôi muốn viết một thứ như quyển Tự kể của anh Hồ Anh Thái, tuy đây chỉ là ghi chép, có thể không phải để in, chỉ để trong nhà đọc với nhau thôi.

Quả thật là đọc Tự kể tôi thấy áy náy quá. Cuốn sách làm tôi nghĩ: mình có thể kể lại câu chuyện của người này, người kia, mà sao những người thân của mình, mình lại không ghi được phần chân dung tốt đẹp của họ, đến nỗi kể gì với con cũng toàn theo kiểu “truyền khẩu”. Giờ là cái tuổi thực hiện “trách nhiệm viết” với gia đình rồi.