Một câu hỏi tưởng như đơn giản của nhà báo kỳ cựu Peter Arnett dành cho trùm khủng bố Osama bin Laden trong cuộc phỏng vấn truyền hình đầu tiên năm 1997 đã trở thành lời tiên báo lạnh người cho hàng loạt vụ tấn công khủng bố đẫm máu sau đó, đỉnh điểm là thảm kịch 11-9 khiến gần 3.000 người thiệt mạng.

Nhà báo Mỹ gặp gỡ trùm khủng bố

Nhà báo Peter Bergen của Đài CNN kể lại, trong một đêm lạnh buốt tháng 3-1997, tại một túp lều đất trên vùng núi miền đông Afghanistan, giữa vòng vây của các tay súng al-Qaeda vũ trang hạng nặng, nhà báo Peter Arnett hỏi thủ lĩnh al-Qaeda: “Kế hoạch tương lai của ông là gì?”.

Đáp lại, ông bin Laden chỉ trả lời ngắn gọn: “Rồi các anh sẽ thấy và sẽ nghe về nó trên truyền thông, nếu Chúa cho phép”.

Cuộc phỏng vấn do CNN thực hiện là lần đầu tiên bin Laden xuất hiện trên truyền hình quốc tế. Chỉ một năm sau, al-Qaeda đã tiến hành các vụ đánh bom gần như đồng thời nhằm vào hai đại sứ quán Mỹ tại châu Phi, làm hơn 200 người thiệt mạng.

Năm 2000, tổ chức này tiếp tục đánh bom tàu USS Cole của Hải quân Mỹ tại Yemen, giết chết 17 thủy thủ. Đỉnh điểm là loạt tấn công ngày 11-9-2001 tại Mỹ, kéo theo “cuộc chiến chống khủng bố toàn cầu”.

Ông Peter Bergen cho biết ông quen nhà báo Arnett từ năm 1993, thời điểm nhà báo này đã là gương mặt nổi tiếng toàn cầu sau khi quyết định ở lại Baghdad đưa tin trong Chiến tranh Vùng Vịnh, bất chấp bom đạn Mỹ giội xuống Iraq.

Quyết định đó không chỉ làm nên tên tuổi ông Arnett mà còn nâng tầm Đài CNN trên bản đồ truyền thông thế giới.

Trong cuộc trò chuyện trên núi Afghanistan, khi được ông Arnett hỏi vì sao tuyên bố tiến hành thánh chiến chống Mỹ, trùm khủng bố bin Laden đã viện dẫn chính sách đối ngoại của Washington tại Trung Đông, đặc biệt là sự ủng hộ dành cho Israel và các đồng minh như Saudi Arabia.

Lập luận này sau đó được cho là trái ngược với tuyên bố của Tổng thống Mỹ George W. Bush khi đó, cho rằng Mỹ bị tấn công vì các “giá trị tự do”.

"Nhà báo vĩ đại" Peter Arnett 

Theo nhà báo Peter Bergen, từ "vĩ đại" vẫn chưa đủ để miêu tả ông Arnett. Ông Arnett là một nhà báo thực thụ, đầy ắp những câu chuyện trong chiến tranh ở Việt Nam và nhiều cuộc chiến khác trên khắp thế giới.

Năm 1993, Arnett cùng ê kíp CNN tác nghiệp tại Afghanistan giữa lúc nội chiến ác liệt, khi Kabul bị tàn phá nặng nề, các lãnh chúa giao tranh từng khu phố và binh lính trẻ em xuất hiện khắp nơi.

Trong giai đoạn này, ông Arnett đã phỏng vấn hầu hết các nhân vật chủ chốt của nội chiến Afghanistan, trong đó có Thủ tướng Gulbuddin Hekmatyar, lãnh tụ Ahmad Shah Massoud (bị al-Qaeda ám sát hai ngày trước 11-9) và Tổng thống Burhanuddin Rabbani (bị Taliban sát hại năm 2011).

Theo tác giả, ông Arnett tỏ ra “hoàn toàn thản nhiên” giữa bom đạn, giao tranh vào thời điểm đó. “Ông muốn có mặt ở nơi nóng bỏng nhất, và Afghanistan năm 1993 thì không thiếu ‘điểm nóng’”, tác giả viết.

Đặc biệt, một lời khuyên của ông Arnett khi đó mà tác giả ghi nhớ đến tận ngày nay: “Đừng bao giờ làm bất cứ điều gì chỉ để vui trong một vùng chiến sự”.

Cuộc phỏng vấn bin Laden năm 1997 là kết quả của nhiều tuần thương lượng với các cộng sự của al-Qaeda tại London, trong bối cảnh nhiều hãng truyền thông lớn như BBC hay CBS cũng theo đuổi để tìm cách phỏng vấn trùm khủng bố này.

Tuy nhiên, tác giả nhận định uy tín và cách đưa tin công bằng của ông Arnett trong Chiến tranh Vùng Vịnh là yếu tố then chốt giúp CNN giành được cuộc phỏng vấn này.

Tác giả Peter Bergen khẳng định việc đồng hành cùng nhà báo Peter Arnett tại Afghanistan năm 1993 và sản xuất cuộc phỏng vấn đầu tiên với bin Laden bốn năm sau đó là một trải nghiệm đặc biệt.

Ông Peter Arnett, người qua đời mới đây, được mô tả là nhà báo dường như không biết sợ hãi - và là người đã để lại những bài học không thể quên về nghề báo chiến trường.

Peter Arnett - người kể chuyện Việt Nam cho thế giới, vừa ra đi ở tuổi 91

Peter Arnett, phóng viên huyền thoại đoạt giải Pulitzer với những bản tin trực tiếp từ các vùng chiến sự khắp thế giới, từ Việt Nam đến Iraq, đã qua đời ở tuổi 91.