Phóng to

Bát cơm nếp cá rô giữa chiều mưa của mẹ - Ảnh: Thảo Nga

Tôi nhớ những ngày cuối thu ấy lúc tiết trời đã heo may, cũng là khi lúa chín vàng trên cánh đồng, lúc nhà hết đồ ăn mẹ thường hay đi bắt cá rô ngoài đồng về làm món cơm nếp cá rô, món ăn vừa thấm đẫm hương vị chân chất đồng quê, lại chắt chiu nhọc nhằn của mẹ.

Mẹ bảo cá rô vào cuối thu là ngon nhất, bởi cá rô thích ăn thóc nhất vào vụ nếp mùa, nên đây là thời điểm cá béo tròn nhất trong năm, đặc biệt thịt rất đậm và thơm. Vụ mùa cũng là lúc cho hạt gạo ngon hơn vụ chiêm xuân, bởi nắng mưa đủ đầy cho cây lúa sinh trưởng tốt tươi.

Sau này, mỗi lần trở về nhà tôi thường chăm chú xem từng công đoạn của mẹ để có được một nồi cơm nếp cá rô như chính tay mẹ làm.

Cá rô sau khi đánh vẩy, bỏ ruột sẽ được mang luộc. Mẹ bảo tôi phải luôn để mắt, nồi cá luộc vừa sôi lăn tăn phải nhanh tay dùng muôi hớt sạch bọt sủi lên để nước không bị đục. Khi nước đã trong, cá đã chín thì vớt ra, gỡ thịt rồi mới ướp gia vị.

Mỗi lần trở về nhà tôi lại được mẹ kỳ công làm cho món ăn tôi thích từ thuở nhỏ. Cả nhà quây quần bên mâm cơm. Chỉ là nồi cơm nếp cá rô đồng với ít cà muối và mấy con cá rán, vậy mà tôi ăn lúc nào cũng thấy ngon. Không biết mẹ đã làm thế nào mà món ăn ấy cứ vấn vương suốt tuổi thơ tôi, có lẽ bởi trong đó có sự yêu thương và bàn tay chắt chiu, tần tảo của mẹ.

Rất kỳ công, mẹ còn mang đầu và xương cá giã nhỏ, lọc lấy nước để nấu cơm nếp. Tôi có thể giúp mẹ ở các công đoạn đầu, còn đến công đoạn nấu cơm nếp thì đến giờ vẫn không thể nào nấu ngon bằng mẹ dù rất nhiều lần được mẹ hướng dẫn.

Mẹ thường vừa nấu vừa chỉ tôi cách nấu cơm nếp sao cho chín tới, hạt nếp phải săn như được đồ trong chõ xôi. Tiếp đó chưng hành thật thơm và cho thịt cá đã tẩm gia vị vào xào cho thật ngấm dầu. Dùng cá đã xào hấp vào nồi cơm nếp chín tới.

Nhìn thấy cái món vừa ra lò tôi đã muốn thử luôn, cứ như là lần đầu mới được ăn, nhưng mẹ luôn cười và nhắc món này phải ăn nhẩn nha mới thưởng thức hết cái béo, ngọt của cá và vị thơm của cơm nếp.

Đi xa nhà mỗi lần thèm món cơm nếp cá rô của mẹ giữa chiều mưa lành lạnh, tôi cũng xắn tay vào bếp. Nhưng thử bao nhiêu lần vẫn chẳng ra được cái mùi vị như món cơm nếp cá rô của mẹ.

Có lẽ cái món tôi làm nó thiếu đi cái giống lúa nếp cái hoa vàng, thiếu đi những con cá rô lớn lên từ những cánh đồng lúa quê nhà. Hay thiếu đi cái không khí đầm ấm, thân thương của bữa cơm gia đình một thời thơ ấu, nơi những món ăn đơn sơ từ bàn tay mẹ đều trở thành những món thương, món nhớ của cuộc đời tôi?