Phóng to

Chích ngừa viêm gan siêu vi B cho trẻ em - Ảnh: N.C.T.

TT - Chủng ngừa giúp phòng ngừa được viêm gan siêu vi B (VGB) cấp tính, bệnh gan mãn tính và ung thư gan, ngăn chặn sự lây truyền virus - đặc biệt là lây truyền từ mẹ sang con, con đường lây chính hiện nay tại VN.

Nghe đọc nội dung toàn bài:

Bác sĩ Đinh Dạ Lý Hương - Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM - nói có khoảng 400 triệu người trên thế giới mang siêu vi B mãn tính. Trong số này có 10 triệu người VN. Có đến 25-40% người nhiễm siêu vi B mãn tính tử vong do xơ gan hoặc ung thư gan. Hằng năm trên thế giới có trên 300.000 trường hợp ung thư gan do siêu vi B gây ra.

Theo bác sĩ Lý Hương, hơn 90% trẻ em nhiễm siêu vi B cấp tính sẽ tiến triển thành mãn tính. Trong khi ở người lớn, tỉ lệ này chưa đến 5%. Trong số những người bị VGB mãn tính sẽ có hơn 30% chuyển sang xơ gan, và 5-10% không cần qua giai đoạn xơ gan mà chuyển thẳng qua bệnh ung thư gan. Trong số bệnh nhân bị xơ gan lại có 24% diễn biến mất bù trong vòng năm năm, nếu không được ghép gan sẽ tử vong.

Các yếu tố ảnh hưởng trên tiến triển bệnh VGB mãn tính đến xơ gan và ung thư gan phụ thuộc độ tuổi, giới tính (nam cao hơn nữ gấp bốn lần), sử dụng rượu, thuốc lá, nồng độ HBV DNA trong huyết thanh và HBeAg (nếu luôn luôn dương tính thì nguy cơ càng nhiều). Khi đã mắc VGB rồi thì phải ngăn chặn biến chứng bệnh gan bằng cách thay đổi lối sống (kiểm soát cân nặng, hạn chế rượu bia); sử dụng thuốc chống siêu vi B và theo dõi, tầm soát ung thư gan.

Liên quan mật thiết

Khó chữa Việc điều trị viêm gan siêu vi B còn nhiều hạn chế. Với thuốc uống, mỗi tháng bệnh nhân sẽ tốn 900.000 - 1,8 triệu đồng. Các thuốc uống hiện nay có hiệu quả điều trị không cao; thời gian điều trị kéo dài hoặc vô hạn định (nếu siêu vi B nhân bản hoài thì chữa hoài không hết bệnh); dễ tái phát khi ngưng thuốc; tỉ lệ tái phát cao; kháng thuốc, có nguy cơ độc tính trên thận. Với các loại thuốc chích, chi phí điều trị khoảng 1.000 USD/tháng nhưng hiệu quả cũng hạn chế, bất tiện khi sử dụng và có nhiều tác dụng phụ.

Theo bác sĩ Lý Hương,VGB là nguyên nhân chính của 80% trường hợp ung thư nguyên phát. Ung thư gan và xơ gan là các biến chứng chính của VGB mãn tính làm cho ít nhất 1 triệu người tử vong trên thế giới hằng năm. Hiện nay y học đã chứng minh được mối tương quan giữa VGB và ung thư gan nguyên phát. Một nghiên cứu ở Đài Loan cho thấy với người không bị nhiễm VGB thì tỉ lệ bị ung thư gan gần như không đáng kể. Với người nhiễm VGB "ngủ yên" (không nhân bản) tỉ lệ chuyển sang ung thư là 9,6%. Nếu nhiễm loại luôn nhân bản, tỉ lệ chuyển sang ung thư gan là 60,2%.

Ung thư gan thường bộc phát ở độ tuổi 35-65. Ở VN độ tuổi bộc phát bệnh là 30-40. Do khối u ở gan phải lớn khoảng 7-8 cm bệnh nhân mới có triệu chứng nên đa số bệnh nhân được phát hiện ung thư gan đã ở giai đoạn quá trễ. Ở các nước đang phát triển, bệnh nhân ung thư gan sẽ chết sau vài tháng được chẩn đoán. Với những nước phát triển, việc phẫu thuật và hóa trị giúp bệnh nhân sống thêm được vài năm.

Chích ngừa VGB

Bác sĩ Nguyễn Thị Minh Phượng - Viện Pasteur TP.HCM - cho hay một nghiên cứu của Đài Loan trên 22.707 đàn ông ở đây cho thấy tỉ lệ mới mắc ung thư gan nguyên phát trong nhóm người có HBsAg (kháng nguyên bề mặt lớn của virus VGB) cao hơn nhóm không có HBsAg gấp 223 lần. Tỉ lệ chết do ung thư gan và xơ gan ở những người có HBsAg cũng cao gấp 202 lần so với người không có HBsAg. Một nghiên cứu của Hàn Quốc cho biết bệnh nhân VGB mãn tính bị ung thư gan nguyên phát cao gấp 27 lần so với nhóm đã được chủng ngừa VGB.

Theo bác sĩ Minh Phượng, chỉ khi nào việc tiêm chủng văcxin VGB cho hầu hết trẻ dưới một tuổi như là một phần của chương trình tiêm chủng mở rộng thì gánh nặng do nhiễm virus VGB mới giảm có ý nghĩa trên toàn cầu. Với trẻ có nguy cơ cao (sinh ra từ người mẹ nhiễm VGB) nếu không được tiêm chủng trong vòng 24 giờ đầu sau sinh, tỉ lệ trẻ bị lây truyền bệnh từ mẹ là 65%. Nếu được chủng ngừa, tỉ lệ này còn 2,5%.