Phóng to

Chùa Bà Đức Sanh, Phan Thiết

Tại khu phố 1, phường Đức Thắng, thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, có một địa chỉ tâm linh để người dân địa phương gửi gắm niềm tin và hy vọng vào các vị nữ thần phù trợ việc sinh đẻ. Đó là chùa Bà Đức Sanh - một nét đẹp văn hóa của tín ngưỡng thờ Mẫu, một loại hình tín ngưỡng văn hóa dân gian độc đáo và hiếm thấy ở Bình Thuận.

Tìm về lịch sử hình thành

Theo nhiều tài liệu Hán Nôm để lại, thuở mới tạo lập vào giữa thế kỷ XIX (năm 1844) dưới thời vua Thiệu Trị, Đức Sanh Tự chỉ là một am nhỏ được dựng lên bằng tranh tre nứa lá trên một khoảnh đất rộng khoảng 4.000m2 để làm nơi thờ phụng “Tam Vị Thánh Mẫu”, xung quanh là biển cả, rừng núi, ao đầm rất tĩnh mịch và hoang sơ. Đức Sanh Tự có nghĩa là nơi thờ Mẹ Sanh, Mẹ Dưỡng, Mẹ Độ. Đến năm Tự Đức thứ 6 (1853), Đức Sanh Tự được vua phong sắc và cho xây dựng kiên cố. Bên cạnh thờ phụng “Tam Vị Thánh Mẫu”, chùa còn thờ “Năm Bà Ngũ Hành” và “Mười Hai Bà Mụ”. Trải qua bao biến cố thăng trầm của lịch sử, chùa vẫn tồn tại đến ngày nay và in sâu vào tâm trí người dân địa phương với cái tên quen thuộc là “chùa Bà Đức Sanh”.

Độc đáo kiến trúc của chùa

Những hạng mục công trình chính của chùa được bố trí theo dạng chữ Tam, với một kết cấu kiến trúc dân gian rất tiêu biểu là “Trùng thiềm điệp ốc” (tức là hiên liền hiên, mái nhấp nhô san sát). Quần thể chùa Bà Đức Sanh bao gồm: chính môn, cổng tam quan, tiền sảnh, chánh điện, nhà võ ca, nhà nhóm, nhà khói và cổng hậu. Với dạng kiến trúc “Tứ trụ” thường thấy ở các đình, chùa, lăng vạn ở Bình Thuận. Chùa gồm bốn cột chính ở trung tâm chịu lực và các cột phụ tỏa ra xung quanh, cùng nhau hợp lực nâng đỡ phần mái bên trên và liên kết giữ bộ khung chắc chắn không bị xê dịch, đồng thời tạo không gian thông thoáng, hài hòa mà trang nghiêm, phù hợp với chức năng thờ phụng.

Khi bước vào chánh điện, bạn sẽ thấy chùa đã giữ lại được nhiều di tích vật thể có giá trị nghệ thuật và lịch sử văn hóa. Bằng bàn tay tài hoa, các nghệ nhân xưa đã sử dụng các loại gỗ quý ở địa phương để khắc chạm các hình tượng quen thuộc như: mai, lan, cúc, trúc; long, lân, quy, phụng; cảnh sơn thủy, chim muông, hoa quả, dây leo... rất sống động, sắc sảo trên các hương án, khán thờ, bao lam... Có thể nói phần nội thất ở chùa Bà Đức Sanh chính là những tác phẩm điêu khắc nghệ thuật tinh xảo, hoàn mỹ và quý giá.

Cùng với những nét kiến trúc đặc sắc, hiện nay chùa còn lưu giữ được hai bộ sắc phong, được cấp ngày 8-10 năm Duy Tân thứ 7 và ngày 25-7 năm Khải Định thứ 9. Đây là những tài liệu cần thiết cho giới chuyên môn nghiên cứu lịch sử địa phương.

Chốn tâm linh đậm tính nhân văn

Những bà mẹ mang thai đến chùa cầu xin “Tam Vị Thánh Mẫu” phù hộ, trợ giúp cho việc mang thai, “vượt cạn” được thuận lợi, mẹ tròn con vuông, cầu xin cho những đứa bé sinh ra được nuôi dưỡng khỏe mạnh. Trong thực tế nhiều phụ nữ hiếm muộn sinh đẻ hoặc nuôi con khó tìm đến chùa và đã được toại nguyện. Điều này không chỉ có ý nghĩa về mặt tâm linh, mà nó còn thể hiện được một nét đẹp văn hóa tín ngưỡng đậm tính nhân văn khi hướng con người tới niềm tin hướng thiện và niềm hi vọng lạc quan sâu sắc.

Một điểm đến trên bản đồ du lịch Phan Thiết

Hằng năm, vào ngày 18, 19, 20-3 âm lịch, tại chùa diễn ra lễ tế Xuân, nói cách khác là lễ tế Tiền hiền, vía “Đắc Đạo Đức Bà Thai Sinh” mà chánh lễ tế Bà là vào ngày 19. Trong năm còn có lễ vía “Năm Bà Ngũ Hành” vào mùng 8-6 âm lịch.

Với những giá trị kiến trúc nghệ thuật, văn hóa lịch sử, chùa Bà Đức Sanh đã được UBND tỉnh Bình Thuận xếp hạng di tích cấp tỉnh, và được đưa vào danh sách những điểm du lịch tham quan thành phố Phan Thiết.

Phóng to Áo Trắng số 15 ra ngày 15/08/2013 hiện đã có mặt tại các sạp báo. Mời bạn đọc đón mua để thưởng thức được toàn bộ nội dung của ấn phẩm này.